Yeni X-Ray Uzay Teleskobu, Kozmosun Görünümünü Paylaştı

Bükülmüş X-ışını Evrenine bakmak için tasarlanan yeni bir teleskop, ilk görüntüleme verilerini gönderdi.

NASA ve İtalyan Uzay Ajansı arasında ortak bir proje olan Görüntüleme X-Işını Polarimetri Gezgini (IXPE), bakışlarını Samanyolu'ndaki en ünlü patlamalardan birine sabitledi: Cassiopeia A.

Bu, 11.000 ışık yılı uzaklıkta yer alan, patlaması 1690'larda gözlendiği düşünülen bir yıldızın genişleyen kalıntısıdır ve Samanyolu'ndaki en iyi çalışılmış nesnelerden biridir, bunun nedeni, onun bir süpernova olmasıdır.

Cassiopeia A, radyo, optik ve tabii ki X-ışınları dahil olmak üzere birden çok dalga boyunda ışık yayar. NASA'nın bir diğer X-ışını gözlemevi olan Chandra'dan alınan ilk görüntü de Cassiopeia A’ya aitti.

Fotoğraf: Cassiopeia A'nın Hubble, Spitzer ve Chandra'dan gelen verileri birleştiren 2005 tarihli bir görüntüsü.

Ancak IXPE bize nesneyi daha önce görmediğimiz bir şekilde gösteriyor.

NASA'nın Marshall Uzay Uçuş Merkezi'nden gökbilimci ve IXPE baş araştırmacısı Martin C. Weisskopf, "Cassiopeia A'nın IXPE görüntüsü, aynı süpernova kalıntısının Chandra görüntüsü kadar tarihidir" diyor. "Bu, IXPE'nin şu anda analiz altında olan Cassiopeia A hakkında daha önce hiç görülmemiş yeni bilgiler edinme potansiyelini gösteriyor."

Cassiopeia A'da pek çok şey oluyor. Ölmeden önce, öncü yıldız, yakıtı bittiğinde kararsız hale gelen ve dış katmanlarını bir yıldız ortamı bulutu oluşturmak için fırlatan devasa bir nesneydi. Bu nedenle, süpernova nihayet gerçekleştiğinde, şok dalgası bozulmamış uzaya değil, nispeten yoğun bir buluta giriyordu.

Bu yoğun ortamdan ortaya çıkan şoklar ve manyetik alanlar, elektronları hızlandıran ve yüksek enerjili X-radyasyonu üreten senkrotronlar yaratabilir.

Chandra daha önce zaten büyüleyici incelemeler yapmıştı. Örneğin, Chandra verilerini diğer dalga boylarındaki ışıkla birleştirmek, gökbilimcilerin Cassiopeia A'daki dev patlama sırasında ortaya çıkan farklı unsurları haritalandırmasına izin verdi.

IXPE, X-ışınlarının polarizasyon şeklini incelemek için özel olarak tasarlanmıştır. Bir kaynaktan ışık yayıldığında, dalgaları her yöne yönlendirilir. Bu ışık bir ortamla karşılaştığında, bu değişebilir.

Örneğin gazdan geçmek bazı yönelimleri emebilir. Bazı dalga boylarının yönünü de değiştirebilir. Bu etkiye polarizasyon diyoruz.

Cassiopeia A gibi bir nesne için ayrıntılı polarizasyon verileri bize süpernova kalıntısının içindeki ortam hakkında daha fazla bilgi verecektir. Işığın nasıl emildiği ve yansıtıldığı ve bir süpernova tarafından üretilen manyetik alanların birbirine karışması hakkında daha fazla bilgi ortaya çıkaracaktır.

Stanford Üniversitesi'nden astronom Roger Romani, "IXPE'nin gelecekteki kutuplaşma görüntüleri, bu ünlü kozmik hızlandırıcının kalbindeki mekanizmaları ortaya çıkarmalı" diyor. "Bu ayrıntıların bazılarını doldurmak için, makine öğrenimi tekniklerini kullanarak IXPE'nin ölçümlerini daha da hassas hale getirmenin bir yolunu geliştirdik. Tüm verileri analiz ederken ne bulacağımızı dört gözle bekliyoruz."

Teleskop, düşük Dünya yörüngesindeki konumundan, Samanyolu ve ötesindeki daha geniş Evrendeki en enerjik kaynaklardan bazılarından gelen X-ışınlarının kutuplaşmasını da araştıracaktır. Buna, Evrendeki en parlak ışıktan bazılarıyla parlayan nötron yıldızları, pulsarlar, magnetarlar, kara delikler ve kuasar galaksileri dahildir. IXPE ayrıca ışık yoğunluğunu, varış zamanını ve gökyüzündeki konumunu da haritalayacaktır.

Cassiopeia A ise tüm bunlara başlamak için mükemmel bir yerdir.