Uzun Mesafeli Bir Uçuş Aslında Vücudunuza Ne Yapıyor?

Qantas, 2025 yılının sonlarından itibaren yolcularını Avustralya'nın doğu kıyısından Londra'ya tek seferde 19 saatten fazla havada kalabileceğiniz kesintisiz uçuşlarla uçuracağını duyurdu. Bu, 24 saatin en iyi bölümünü alan ancak daha kısa sürelere bölünen mevcut uçuşlarla karşılaştırılmaktadır.

Peki bu uzun uçuşlardan biri sırasında vücudunuza ne olacak? Şu anda uzun mesafeli uçtuğunuzda olanlardan farklı mı?

 

1. Susuz kalabilirsiniz

Dehidrasyon uzun mesafeli uçuşlarda yaygındır. Bu durum, boğazınızın, burnunuzun ve cildinizin uçakta neden kuru hissettiğinizi açıklayabilir. Uçuş ne kadar uzun olursa, dehidrasyon riski de o kadar artar.

Bunun nedeni kabindeki nem oranının yerdekine kıyasla daha düşük olmasıdır. Bunun nedeni çoğunlukla kabinde dolaşan havanın büyük bir kısmının dışarıdan çekilmesi ve yüksek irtifalarda havada çok fazla nem bulunmamasıdır.

Ayrıca yeterince su içmeyerek veya çok fazla alkol alarak dehidrasyon riskiyle karşı karşıya kalırsınız (alkol idrar söktürücüdür ve sıvı kaybında artışa neden olur).

Bu yüzden uçağa atlamadan önce su için. Uçuş sırasında da normalde içtiğinizden daha fazla su içmeniz gerekecektir.

 

2. Kabin kulaklarınıza, sinüslerinize, bağırsaklarınıza ve uykunuza zarar verebilir

Kabin basıncı değiştikçe vücudumuzdaki gaz da buna göre tepki verir. Uçak yükseldikçe ve basınç azaldıkça genleşir ve alçaldıkça tam tersi olur. Bu durum aşağıdaki gibi yaygın sorunlara yol açabilir:

• Kulak ağrısı- kulak zarınızın her iki tarafındaki hava basıncı farklı olduğunda, kulak zarına baskı uygulandığında
• Baş ağrısı- sinüslerinizde sıkışan havanın genişlemesinden kaynaklanabilir
• Bağırsak sorunları- daha fazla gaz çıkaracağınızı kabullenin.

Ayrıca normalden daha uykulu hissedebilirsiniz. Bunun nedeni, vücudun irtifada kabin havasından yerdekinden daha fazla oksijen emememesidir. Yavaşlamak vücudun kendini koruma yoludur ve bu da uykulu hissetmenize neden olabilir.

İyi haber şu ki, bu sorunların çoğunun uzun uçuşlarda daha belirgin olması gerekmez. Bunlar esas olarak uçak tırmanırken ve alçalırken ortaya çıkan sorunlardır.

 

3. Kan pıhtıları oluşabilir

Uzun süre hareketsiz kalmakla ilişkili kan pıhtıları genellikle yolcular için büyük bir endişe kaynağıdır. Bunlar arasında bacakta oluşan (derin ven trombozu veya DVT) ve akciğere kadar gidebilen (pulmoner emboli olarak bilinir) pıhtılar yer alır.

Uçakta hareket etmezseniz ve aşağıdaki risk faktörlerinden ne kadar fazlasına sahipseniz, kan pıhtısı oluşma ihtimali o kadar artar:

• İleri yaş
• Obezite
• Geçmişte veya ailede pıhtı öyküsü
• Belirli pıhtılaşma bozuklukları türleri
• Kanser
• Yakın zamanda immobilizasyon veya ameliyat
• Hamilelik veya yeni doğum yapmış olmak
• Hormon replasman tedavisi veya oral kontraseptif hap.

2022'de 18 çalışmadan elde edilen verileri bir araya getiren bir incelemeye göre, seyahat süresi uzadıkça kan pıhtılaşması riski de artmaktadır. Yazarlar, dört saatten sonra başlayan her iki saatlik uçak yolculuğu için yüzde 26 daha yüksek risk olduğunu hesapladılar.

Peki bu uzun uçuşlarda pıhtı riski ne olacak? Yolcuları incelemeye başlayana kadar bundan emin olamayacağız.

Bu kanıtlar ortaya çıkana kadar, mevcut tavsiye hala geçerlidir. Hareket edin, susuz kalmayın ve alkol tüketimini sınırlayın.

Kan pıhtılaşmasını önlemek için varis çorabı giymeye dair kanıtlar da var. Bu çorapların bacaklardaki kan akışını desteklediği ve kanın kalbe dönmesine yardımcı olduğu söylenmektedir. Bu normalde hareket etmekten veya yürümekten kaynaklanan kas kasılmaları ile gerçekleşir.

2021 Cochrane incelemesi, beş saatten uzun süren uçuşlarda varis çorabı giymek (veya giymemek) üzere randomize edilen 2.637 katılımcıyla yapılan dokuz çalışmanın sonuçlarını birleştirdi.

Hiçbir katılımcıda semptomatik DVT gelişmemiştir. Ancak, varis çorabı giyen kişilerin semptomlar olmaksızın pıhtı geliştirme şanslarını önemli ölçüde azalttığına dair kanıtlar vardı ve herhangi bir pıhtının potansiyel olarak büyüyebileceğini, hareket edebileceğini ve daha sonra semptomlara neden olabileceğini biliyoruz.

Bu nedenle, kan pıhtısı geliştirme riskiniz konusunda endişeleriniz varsa, uçmadan önce doktorunuza görünün.

Genellikle bir kan pıhtısı oluşursa, pıhtının oluşması ve hareket etmesi zaman alacağından uçuş sonrasına kadar bunu fark etmezsiniz.

Bu nedenle uçuştan sonraki belirtilere dikkat edin- bir bacakta ağrı ve şişlik (genellikle sadece bir bacakta), göğüs ağrısı, öksürük ve nefes darlığı. Ve eğer varsa acil sağlık hizmeti alın.

 

4. Sonra jet lag, radyasyon, COVID var.

Bir de jet lag var ki, pek azımıza yabancıdır. Bu, zaman dilimlerini geçerken vücudunuzun olduğunu düşündüğü zaman ile saatin gösterdiği zaman arasındaki kopukluktur.

Daha uzun uçuşlar, daha fazla zaman dilimini geçme olasılığınızın daha yüksek olduğu anlamına gelir (ancak her zaman değil). Jet lag genellikle üç veya daha fazla zaman dilimini geçtiğinizde, özellikle de doğuya seyahat ediyorsanız daha sorunlu hale gelecektir.

Ve eğer çok sık uzun mesafeli uçuşlar yapıyorsanız, havada ne kadar uzun süre kalırsanız kozmik radyasyona o kadar fazla maruz kalacağınızı varsaymak mantıklıdır.

Adından da anlaşılacağı gibi, bu uzaydan gelen radyasyondur ve kanser ve üreme sorunları riskini artırabilir. Hangi düzeyde maruz kalmanın güvenli olduğunu bilmiyoruz.

Ancak, sık sık uçmadığınız sürece bunun bir sorun olması pek olası değildir. Hamileyseniz veya başka endişeleriniz varsa, uçmadan önce doktorunuzla konuşun.

Ve COVID'i unutmayın. Her zamanki önlemleri alın- ellerinizi düzenli olarak yıkayın, maske takın ve kendinizi iyi hissetmiyorsanız uçmayın.

 

Özetle

Vücudun Avustralya ve Avrupa arasındaki bu uzun ve aktarmasız uçuşlara nasıl tepki verdiğine ilişkin araştırmalar henüz başlangıç aşamasında. Avustralya'daki ekipler şu anda bu konuyu inceliyor.

O zamana kadar, eğer düzenli olarak uzun mesafeli bir uçuş yapacaksanız, tavsiyemiz oldukça basit.

Havayolu şirketlerinin size verdiği tavsiyelere uyun ve gerekirse seyahate çıkmadan önce doktorunuza görünün. Uçuş sırasında kabinde hareket etmek, su içmek, maske takmak ve iyi bir el hijyeni uygulamak için ekstra çaba gösterin.

Kan pıhtılarının oluşması, büyümesi ve damarlarınız boyunca ilerlemesi saatler hatta günler alabileceğinden, uçuşunuzdan sonra endişe verici belirtiler için derhal bir doktora görünün.

Tony Schiemer, Ticari Pilot | Havacılık ve Uzay Tıbbı Uzmanı | Klinik Öğretim Görevlisi, Adelaide Üniversitesi

Bu yazı SCIENCEALERT’ de yayınlanmıştır.