Giyim sektöründe zorla çalıştırma yaygın ve gizli. Yapay zeka destekli bu arama platformu bunu ortaya çıkarabilir

Amerika'da satılan giysilerin neredeyse tamamı denizaşırı ülkelerden geliyor ve bir nakliye konteyneri üzerinde uzun bir yolculuk yaparak yerel bir limana ulaşıyor. Gümrük kontrol noktalarına giden, tişörtler, taytlar ya da iç çamaşırlarıyla dolu herhangi bir giyim eşyası sevkiyatının içine baktığınızda, muhtemelen kökenlerine işaret eden etiketler göreceksiniz: Vietnam'da, Çin'de, Endonezya'da üretilmiştir.

Biraz daha düşünürseniz, bu ürünlerin o ülkedeki bir fabrikadan çıkıp bir mağazanın raflarına ya da e-perakende deposuna ulaştığını ve bir alışveriş sepetine girdiğini düşünebilirsiniz.

Durum bundan daha karmaşıktır. Aslında, bu tişörtleri ve taytları satan şirketin bile bunların gerçekten nereden geldiğine dair tüm bilgilere sahip olmama ihtimali çok yüksek.

Bu gizem, ekonominin uzun zamandır insan hakları ihlalleriyle boğuşan, sinir bozucu derecede belirsiz ve tehlikeli bir köşesinin simgesidir. Küresel hazır giyim sektörü yılda yaklaşık 1,7 trilyon dolar değerinde.

İzleme gruplarına göre, tahminen 161 milyar dolar değerinde giyim ve tekstil ürünü, insan hakları aktivistlerinin modern köleliğe eşit tuttuğu zorla çalıştırma ile üretilme riski altındadır. Avustralya'nın nüfusuna denk gelen tahmini 27 milyon insan dünya genelinde zorla çalıştırılıyor.

Ve üretim bölgelerinden malları satın alan ülkelerdeki tüketicilere uzanan zahmetli yolculuklar, vicdansız hükümetlerin ve fabrikaların izlerini örtmelerini kolaylaştırıyor. Northeastern Üniversitesi'nde tedarik zinciri yönetimi alanında yardımcı doçent olan Shawn Bhimani, "İnsanların ürünlerinin nereden geldiğini bilmelerinin hiçbir yolu yok" diyor.

Bhimani ve meslektaşları bunu değiştirmek üzereler.

Perşembe günü, Bhimani ve proje direktörü Katie Shaw, küresel hazır giyim tedarik zincirinde zorla çalıştırma risklerini ortaya çıkarmak için makine öğrenimini sahada yapılan araştırmalarla birleştiren açık erişimli bir platform olan Supply Trace'i başlattı. Öncelikle sektörün kullanımına yönelik olan aranabilir veri tabanı, kullanıcıların satın alma ülkelerindeki ithalatla ilgili yüz milyonlarca veri noktasını, zorla çalıştırma kullanan tesislerin konumlarını ve uygulamalarını detaylandıran yüz yüze raporlarla birleştirerek dünya çapında hazır giyim ürünlerinin yolunu çizmelerine olanak tanıyor.

Platformda belirli bir şirketi arayan kullanıcılar, projenin Birleşik Krallık'taki Sheffield Hallam Üniversitesi'ndeki tesis inceleme ekibi tarafından derlenen destekleyici belgelerle birlikte, mallarının dünyanın zorla işçi çalıştırıldığı bilinen bölgeleriyle bağları olma olasılığını gösteren renk kodlu çizgilerle otomatik olarak oluşturulan bir dünya haritası çağıracak. Pilot yinelemesinde, hedef kullanıcılar hazır giyim endüstrisi içindeki ve çevresindeki profesyonellerdir: moda şirketleri, insan hakları sivil toplum kuruluşları ve politika yapıcılar.

Bhimani, "Her zaman var olması gereken bir şeffaflık düzeyi yaratmaya çalışıyoruz," diyor.

Başlangıçta, Supply Trace, Batı Çin'deki Uygur bölgesine kadar takip edilen pamuğa odaklanacak; bu bölge, bölgedeki savunmasız Uygur etnik azınlığına karşı baskıcı hükümet politikaları sayesinde zorla çalıştırmanın bir yuvası. Sheffield Hallam araştırma ekibi, bazıları kaynaklarını ve ailelerini korumak için anonim olarak çalışan Uygur vatandaşlarını da içeriyor. Ancak tedarik zinciri uzmanları, modelin geniş tabanlı bir oyun değiştirici olacağını ve küresel tedarik zinciri boyunca her türden malın nasıl tedarik edildiğine ışık tutacağını düşünüyor.

Northeastern D'Amore McKim İşletme Okulu'nda tedarik zinciri yönetimi alanında seçkin bir profesör olan Nada Sanders, "Bunun çok büyük bir şeye dönüşme potansiyeli var" diyor. "Bunun sektörler ve bölgeler arasında büyümesini istiyorum."

 

Bilmediklerimiz

Supply Trace ile ilgili en şaşırtıcı şeylerden biri, platformun ortaya çıkarabildiği bilgilerin daha önce elde edilmesinin neredeyse imkansız olması. Birleşmiş Milletler rehberliğinde "zorla çalıştırma" fiziksel şiddet tehdidi, dolandırıcılık, bilgi saklamak ya da bir başkasının maddi çıkarı için sevdiklerinden zorla para almak gibi zorlamalar altında çalışmayı gerektirir.

Zorla çalıştırılarak üretilen malların ithalatı Amerika Birleşik Devletleri'nde 1930'dan beri yasa dışıdır; yaklaşık bir asırdır, birçok Batılı ülke kademeli olarak daha spesifik düzenlemeler benimsemiş, belirli bölgelerden ithalatı yasaklamış ve uyumsuz olduğu tespit edilen şirketlere para cezaları kesmiştir. ABD Kongresi 2021 yılında Uygur Zorla Çalıştırmayı Önleme Yasası'nı kabul ederek Çin'in batısındaki bölgeden ithalatı yasakladı.

Ancak düzenlemeler zorla çalıştırmayı daha doğrudan ele alırken, piyasa baskıları sorunu daha da kötüleştiriyor. Shein ve Temu gibi indirimli perakendecilerin örnek aldığı, giysileri mümkün olduğunca ucuza toplu olarak üretme iş modeli olan "hızlı moda" son yıllarda patlama yaptı ve büyük bir hızla üretilen süper ucuz giysilere olan talebi artırdı.

"Kimseye sataşmaya çalışmıyorum ama gerçekçi düşünürseniz, bir gömleği ya da bir kot pantolonu birkaç dolara bu kadar hızlı bir şekilde müşteriye ulaştırmak nasıl mümkün olabilir?" diye soruyor Sanders. "Bu arada birilerine ödeme yapılmıyor."

İlk lansmanında Supply Trace, hükümetin politikası gereği Uygur etnik azınlık üyelerini gözaltına aldığı, yeniden eğittiği ve tekstil fabrikalarında ve diğer sektörlerde zorla çalıştırdığı Batı Çin menşeli mallara odaklanıyor. (Çin hükümeti bunu reddetmektedir, ancak uluslararası toplum tarafından geniş çapta kabul görmektedir).

Sorun şu: Pamuk kaynağından doğrudan ABD'deki bir tüccara gitmiyor. Başka bir bölgedeki bir tedarikçiye, oradan da ithalat yasağı olmayan bir ya da iki ülkeye giderek nihayetinde bir ABD limanına ulaşabilir.

Bu hareketin tamamı kötü niyetli değildir. Bhimani, "Bazen ürünler ABD'ye gelmeden önce bir ya da iki ülke arasında gidip geliyor çünkü bir ülke pamuk hasadında daha iyi, diğeri ise dikme ve boyamada daha iyi" diyor. "Ama bu işleri karmaşık hale getiriyor."

"Tedarik zincirinde bir 'doğrudan tedarikçiniz' vardır, ancak doğrudan tedarikçinizin bir tedarikçisi vardır, onun da bir tedarikçisi vardır" diye açıklıyor. "Sizden üç seviye uzağa geldiğinde, kim oldukları hakkında hiçbir fikriniz olmaz."

Bu "dolaylı tedarikçilerin" izini sürmek, tek tek sevkiyatların ve yüksek maliyetle elde edilen kaynak verilerinin özenli bir şekilde takip edilmesini gerektirir. Birkaç özel platform tedarik zinciri bilgileri için aylık 50.000 dolara varan yüksek ücretler talep ediyor. Bhimani, "Bu da dünyanın %99'undan fazlasının buna erişemeyeceği anlamına geliyor," diyor. "Biz bunu herkes için erişilebilir kılacak ilk platformuz."

 

Bir yol çizmek

Supply Trace için temel veri seti, 2013 yılına kadar uzanan 400 milyon ABD ithalatıdır. Sheffield Hallam'da küçük bir araştırmacı grubu, kamu kayıtlarından ve devlet medyasından elde edilen ipuçlarından yararlanarak Batı Çin'de zorla işçi çalıştıran tesisler hakkında derinlemesine raporlar hazırladı.

Sheffield Hallam'da araştırmacı olan ve ailesinde zorla çalıştırma deneyimi yaşamış bir Uygur vatandaşı olan M. Tanrıkut, "Aradığımız terimler ve politika ifadeleri var" diyor. "Örtülü terimler var -'yükseltme programları' bunlardan biri ve 'arazi transferi'- arkalarında çok korkunç şeyler oluyor."

Shaw, "Açıkçası bu, 'burada zorla çalıştırma kullanılıyor' diyen bir makale bulmak kadar basit olmayacak," diye ekliyor. "Kamuya açık kaynaklara bakıyorlar, sonra da araştırmaya başlıyorlar: Bu fiziksel olarak nerede bulunuyor? Bir hapishaneye çok yakın. Ya da Çin medyasının ülke içindeki insanlara karşı kullandığı bir tür dil var, büyük üretkenlik kutlaması gibi. Bu bir kırmızı bayraktır."

Makine öğrenimi, Supply Trace'in bu hantal veri noktalarının milyonlarcasını bir araya getirmesini ve bunlar arasında bağlantılar kurmasını sağlayarak bireylerin yapamayacağı ölçekte örüntüleri tespit etmesine olanak tanıyor. Sanders, "Bir algoritma, benim ve sizin için açık olmayan korelasyonları yakalayabilir," diyor.

Bhimani bunu biraz daha açıyor: "Diyelim ki Boston'da küçük bir moda şirketisiniz ve Çin'e hiç maruz kalmadığınızı düşünüyorsunuz. Endonezya'dan ürün satın alıyorsunuz, bu nedenle makine öğreniminin topladığı ilk [veri noktası] bir ithalat kaydı: Endonezya'dan size kim gönderdi? Şirket adı ve adresi neydi?

Oradan Endonezya'ya gelmeden önce nereden geliyordu? Endonezya'nın sizi Sri Lanka veya Hindistan'a geri gönderebilecek kendi ithalat kayıtları vardır. Ve sonunda orijinal içeriğin geldiği yere kadar izini sürüyoruz."

Supply Trace platformu piyasaya çıktığında bu veri kombinasyonunu kullanarak 1 milyondan fazla şirketi, yaklaşık 2 milyon ilişkiyi ve 2,5 milyondan fazla işlemi takip etti.

Bhimani, "Bunu her ürün için yapamayız," diye uyarıyor. "Ancak bu pilot uygulamada, dünyanın pamuk satın almanın yasadışı olduğu bölgelerini [işaretlemek] için çalışıyoruz."

 

'Yardım istiyorlar'

Hazır giyim sektöründe zorla çalıştırma, uluslararası gözlemci çevrelerinde yıllardır bilinen bir sorun; Zara, Nike ve Shein gibi büyük perakendeciler, tedarik zincirlerinde Uygur bölgesinden gelen malzemelerin bulunduğu iddiasıyla yakın zamanda inceleme altına alındı.

Ancak Bhimani ve Shaw, Supply Trace'in parmakla gösterilecek bir şey olmadığını vurguluyor. Bhimani, "Platform potansiyel riskler konusunda spesifik ifadeler kullanıyor," diyor. "'X şirketi zorla çalıştırma kullanıyor' demiyor. Umarım şirketler ve hükümetler bunu yanlış olan bir şeyi düzeltmek için bir başlangıç noktası olarak kabul edebilirler."

Örneğin Boston'daki küçük moda şirketi, Uygur bölgesine maruz kalma riski olmadan Endonezyalı bir tedarikçiye geçebilir. Yasa koyucular ve düzenleyiciler de daha iyi verilerle donanmış olarak politikaları daha iyi hedefleyebilecekler. Moda şirketleri ve hükümet yetkilileriyle yapılan odak gruplarında geri bildirimler coşkuluydu.

Bhimani, "Bunu kendileri yapamazlar ve biraz yardım istiyorlar" diyor. Pilot aşamadan sonra Bhimani ve Shaw, Supply Trace'i diğer sektörlere ve dünyanın daha fazla bölgesine ışık tutacak şekilde genişletmeyi umuyor. Sanders, modelin sonunda kullanıcılara giyimden elektronik eşyalara ve pillere kadar her türlü ürünü kaynağından tüketicisine kadar takip etme olanağı vereceğini umuyor. "Bunun gerçekten güçlü bir şeye dönüştüğünü görüyorum" diyor.

Bu yazı TECHXPLORE’ de yayınlanmıştır.