Bilim İnsanları, Sizi Sıkıcı Biri Yapan Şeyleri Araştırdı

Birçoğumuz ilginç olmak için elimizden gelenin en iyisini yapıyor olsak da sıkıcı insanlar her yerdedir. Belki de bir hikâyeyi asla düzgün bir şekilde bitirmeyen ya da ‘kuş gözlem 'maceraları' ile kafanızı şişiren birilerine elbet rastlamışsınızdır.

Yeni bir makale, insanları neyin sıkıcı gösterdiğini ve bunun sıkıcı insanlarla ilgili algılarımızı nasıl etkilediğini araştırdı. Bunu yapmak için, araştırmacılar beş farklı çalışmada 500'den fazla kişiden en klişeleşmiş özellikleri, hobileri ve işleri sıralamalarını istedi.

Essex Üniversitesi'nden psikoloji araştırmacısı Wijnand Van Tilburg liderliğindeki ekip, makalelerinde "Ne yazık ki, bazı insanlar sıkıcı olarak algılanıyor" diye yazıyor.

"Deney grubumuzdan, başkalarını sıkıcı bulma kriterlerini ve ardından derecelendirmesini istedik ve sonuçları inceledik.”

Toplam 463 kişiyi içeren ilk iki çalışmada ekip, katılımcılardan sıkıcı özelliklerin bir listesini yazmalarını ve ardından bunları sıralamalarını istedi.

Gönüllüler veri analizi, muhasebe, vergi/sigorta, temizlik ve bankacılığı en sıkıcı beş iş olarak sınıflandırırken, en sıkıcı hobiler ise uyumak, din, televizyon izlemek, hayvanları gözlemlemek ve matematik ile ilgilenmekti.

Basmakalıp özellikler sorulduğunda ise, insanlar ilgi duymamak, mizah duygusundan yoksun olmak, fikirlerine hâkim olmamak ya da şikayetçi olmak gibi nitelikler gösterildi.

Ekip, "Bir kişiyi klişeleşmiş sıkıcılığın özellikleri ne kadar tipik olarak tanımlıyorsa, kişi o kadar sıkıcı olarak algılanıyordu" diye yazıyor.

Akla gelebilecek en sıkıcı insanları düşünmek biraz eğlenceli olsa da kendilerini yukarıdaki özelliklerde görenler aslında sosyal durumlarda oldukça zorlanıyorlar.

Ekibin üstlendiği sonraki iki çalışmada, insanlara ilk çalışmada bulunan 'sıkıcı özelliklere' göre ("eğitimsiz" veya "tekdüze bir sese sahip" gibi sıfatlar dahil) hayali insan tanımları sunuldu.

Son çalışmada, bir skeçte tanımlanan 'basmakalıp bir sıkıcı' ile geçirdikleri zaman için finansal olarak ne kadar tazmin edilmeleri gerektiği sorulduğunda, katılımcılar daha az sıkıcı insanlara kıyasla önemli miktarda para istediler.

Van Tilburg, "Algılar değişebilir, ancak insanlar 'sıkıcı' işleri ve hobileri olanlarla konuşmak için zaman ayırmayabilir, bunun yerine onlardan kaçınmayı seçebilir" dedi. "İnsanların yanıldıklarını kanıtlama ve bu olumsuz klişeleri kırma şansları pek yok."

Bu nispeten küçük bir çalışma ve katılımcıların çoğunluğu Amerika Birleşik Devletleri'nde yaşıyordu, bu nedenle dünya çapında farklı işler, hobiler ve özellikler sıkıcı olarak sınıflandırılabilir.

Ancak bu çalışma, birden fazla alanda 'sıkıcı insanlar' klişesini araştıran ilk çalışmalardan biridir ve bu bilgilere sahip olmak, bu klişeleri yıkmak için önemlidir.

Örneğin, ekip, bu özelliklerin alakasız olmasına rağmen, sıkıcı insanların neden çalışma katılımcıları tarafından yetersiz görüldüğünü sorguluyor.

Van Tilburg, "Muhasebecilerin sıkıcı, ancak etkili ve vergi beyannamenizde iyi bir iş çıkaracak mükemmel kişi olarak görüleceğini düşünürdüm" dedi. "Gerçek şu ki, bankacılar ve muhasebeciler gibi insanlar son derece yetenekli ve toplumda güce sahip. Belki de onları üzmemeye ve sıkıcı olarak klişeleştirmeye çalışmalıyız!"

Araştırma Kişilik ve Sosyal Psikoloji Bülteni'nde yayınlandı.