Roma Sikkelerinin İncelenmesi Sonrasında Eski Bir Mali Kriz Keşfedildi

Romalı devlet adamı ve filozof Marcus Tullius Cicero, ahlaki liderlik üzerine MÖ 44'teki makalesinde dalgalanan değeri olan madeni paralar hakkında yazdı. Yüzyıllar sonra, bu kısa söz, uzun süredir devam eden bir tarihsel tartışmayı ateşledi.

Warwick Üniversitesi'nden arkeolog Kevin Butcher, "Tarihçiler uzun zamandır Cicero'nun, 'paralar ortalıkta atılıyordu, böylece kimse onun ne kadar değerli olduğunu bilemiyordu' yazdığında ne demek istediğini tartışıyorlar ve artık bu bulmacayı çözdüğümüze inanıyoruz" diyor.

Roma devleti, en azından kısmen, Roma seçimlerinde oy kullanma yetkisinin yanı sıra vatandaşlık isteyen İtalyan müttefiklerine karşı Sosyal Savaş nedeniyle MÖ 91'de iflasın eşiğindeydi. MÖ 89'a gelindiğinde, Roma bir borç krizine saplanmıştı ve Cicero'nun geçişi, insanların para birimlerine, yani denarius'a olan güvenini de kaybettiğini gösteriyordu.

Fotoğraf: Projenin bir parçası olarak örneklenmiş tanrı Bacchus'u tasvir eden Denarius madeni parası. (Warwick Üniversitesi)

Butcher, "Cicero, Gratidianus kolektif çaba için kredi talep etmeden önce, Roma tribünlerinin krizi çözmek için praetor kolejine nasıl yaklaştıklarını anlattı," diye açıklıyor.

"Bir teori, Gratidianus'un gümüş dinar ile bronz arasındaki döviz kurunu (ağırlığı daha yeni azaltılmış olan) olarak sabitlediğidir. Bir diğeri, sahte dinarı tespit etmek için bir yöntem yayınlamış ve böylece madeni paraya olan inancı yeniden tesis etmiş olmasıdır."

Ne yazık ki, Cicero'nun sözcük seçimi tarihçiler için tam olarak neler olup bittiğini belirlemek için çok karanlık. Onun hakkında yazma amacı parasal tarihi aydınlatmak değildi.

Devam eden bir projenin bir parçası olarak, Kasap ve meslektaşları bu yıllarda basılan madeni paraların bileşimini analiz ettiler. İlk olarak MÖ 211'de para birimi olarak tanıtılan ve on bronz sikke değerinde olan, tanrıların ve Roma liderlerinin yüzlerini taşıyan değerli gümüş kalıntılarına zarar vermemek için minimal düzeyde istilacı örnekleme teknikleri kullandılar.

Araştırmacılar, MÖ 90'dan önce denarius'un saf gümüşten oluştuğunu buldular, ancak bu değer yalnızca beş yıl sonra yüzde 10 düştü.

Liverpool Üniversitesi'nden arkeolog Matthew Ponting, "Denarius ilk önce yüzde 95'in altına düştü ve sonra tekrar yüzde 90'a düştü, bazı madeni paralar yüzde 86'ya kadar düştü, bu da ciddi bir döviz krizini düşündürüyor."

Fotoğraf: Roma'da bir para değiştiricinin tasviri. (DeAgostini/Leemage/Roma Medeniyeti Müzesi, Roma)

Para biriminin değer kaybetmesi, devletin MÖ 89'da tahıl satın almak için kamu arazisini satmak gibi olağandışı bir önlem alması da dahil olmak üzere diğer finansal çekişme kanıtlarıyla uyumludur.

Madeni para üretiminde de MÖ 90'da bir önceki yıl 677'ye ve sonraki 841'e kıyasla 2.372 kalıp ile büyük bir artış gerçekleşti. Bütün bunlar muhtemelen Roma'nın Sosyal Savaşı finanse etme mücadelelerinden kaynaklanıyordu.

Daha sonraki yıllarda, Pompei ve Julius Caesar arasındaki iç savaş sırasında, Roma'nın finansal istikrarını sağlamak için daha fazla fetih ve vergilendirmeye yöneldiği Romalılar, para birimlerinin değerini bir kez daha düşürdüler. Ancak bu değer düşürme, MÖ 87'de basılan madeni paralarla aynı ölçüde değildi.

Butcher, "Cicero'nun sözlerinin anlamı bu olabilir: madeni paranın değeri 'ortaya atılmış' çünkü kimse sahip oldukları dinarların saf olup olmadığından emin olamaz" diyor.