Kutup Yıldızı Neden Sabittir?

Kutup yıldızının sabit olup kuzey yönünü gösterdiğini çocukluktan beri duyarız. Gittikçe bu bilgiye olan ihtiyaçla beraber, gökyüzünü izleyen insan sayısı üzücü bir şekilde azalsa da işin ardında harika bir bilgi vardır. Kutup yıldızı referans olarak alınabilir, çünkü neredeyse gece boyunca yeri hiç değişmez. Öyleyse diğer yıldızların gece boyunca yeri değişiyor. Bu durumda kutup yıldızını özel kılan şey nedir?

Güneş gün boyunca doğudan batıya doğru bir hareket yapar. Fakat aslında hareket eden Yer’in kendisidir. Yer’in kendi etrafındaki dönüşünden ötürü gece boyunca yıldızlar da hareket ediyor olarak görünür. Yer kendi dönüş ekseni etrafında döndüğünden ötürü, yıldızlar da bu eksenin etrafında dönüyormuş gibi görünür. Kutup yıldızı ise hemen hemen bu eksenle aynı doğrultuya denk düştüğünden gece boyunca sabitmiş gibi görünür.

Yer, aynı zamanda bir yalpalama(presesyon) hareketi yapar. Tıpkı düşmekte olan bir topaç gibi dönüş ekseni yön değiştirir. Dolayısıyla şu yıllarda yerin dönüş ekseni doğrultusuna denk gelen kutup yıldızı(Polaris), zaman geçtikçe kutup yıldızı olmayacak ve yerini Vega alacak. Neyse ki bunun için endişelenmemize gerek yok çünkü bu süreç on binlerce yıl mertebesindedir.

Kutup yıldızı sabit değildir. Fakat hemen hemen dönüş ekseni doğrultusuna denk geldiğinden görünür hareketi bariz bir fark yaratmaz. Bu sebeple onu referans olarak alabiliriz. Lakin bu sizin de öngörebileceğiniz gibi yalnızca kuzey yarım kürede geçerlidir. Güney yarım kürede ne yazık ki böyle şanslı bir yıldız yok. Orada çıplak gözle görülebilen bir yıldız maalesef dönüş eksenine denk gelmiyor. Bu da en çok astrofotoğrafçılar için sıkıntı yaratıyor. Çünkü fotoğraf çekmek için yıldızları takip eden takip sistemleri kullanırlar ve bu sistemler de kutup yıldızına odaklanarak Yer’in dönüş hareketini taklit eder. Çıplak gözle bir kutup yıldızı göremediğinizden de bu ayarı yapmak bir hayli zorludur.

Aşağıda 2’şer saat arayla alınmış gökyüzü görüntülerini görebilirsiniz. Stellarium adlı simülasyon programından alınan bu görüntülerde yıldızların ve Polaris’in görünür hareketini görebilirsiniz. Tam bir tur(bir çember) 24 saatlik sürece denk geldiğinden, her biri bir saatte 15 derece kadar yer değiştirir.

Kaynak
http://bilimfili.com/kutup-yildizi-neden-sabittir/