Jüpiter'in Resmi Olarak 12 Yeni Ayı Var

Jüpiter'in etrafında yörüngede olduğu onaylanan bir düzine yeni uyduyla, Güneş Sistemi’ndeki en büyük gezegen artık ayları toplama söz konusu olduğunda resmi olarak yerel büyük isim. Daha önce bilinmeyen bu 12 ayın eklenmesi, gaz devinin toplam ay sayısını 92'ye çıkarıyor ve Satürn'ün etkileyici 83 yörüngedeki cismini geride bırakıyor.

Gerçekte, her iki gezegene de muhtemelen daha fazla ay eşlik ediyor, ancak bu minyatür gök cisimlerini tespit etmek gök bilimciler için önemli bir zorluk teşkil ediyor. Şimdiye kadar tespit edilmekten kaçacak kadar küçük olanlar, muhtemelen sadece tüm Jüpiter sistemini almaya yetecek kadar geniş bir görüş alanına sahip olmayan son derece güçlü teleskoplar kullanılarak görülebilirken, Jüpiter'in verdiği aşırı parlama yalnızca işleri karmaşıklaştırıyor.

Bu zorluklardan etkilenmeyen Dr. Scott Sheppard, son birkaç yılını Küçük Gezegen Merkezi (MPC) tarafından yayınlanan 12 yeni ayın yörüngelerini takip ederek geçirdi. Yine Sheppard tarafından keşfedilen önceki bir Jüpiter ayı grubu 2018'de yayınlanmıştı.

Bir düzine yeni uydudan dokuzu, Jüpiter'in yörüngesinde geri hareket eden uzak ay kümeleri arasında yer alıyor, yani gezegeni iç aylara zıt yönde dönüyorlar. Boyutları küçük olan bu gerileme cisimlerinin hepsinin bir yörüngeyi tamamlaması en az 550 gün sürüyor.

Kalan üç ay, büyük, yakın Galileo ayları ile uzaktaki geri hareket eden cisimler arasında yer alan ileri hareket eden uydu grupları içinde keşfedildi. Bunlardan ikisi Jüpiter'in yörüngesinde 11 ila 12 milyon kilometre uzaklıkta bulunan Himalia grubunda, diğeri ise gezegenden yaklaşık 17 milyon kilometre uzaklıkta bulunan Carpo grubuna ait.

Jüpiter'in aylarının yörüngeleri. Daha büyük, ilerleyen Galileo ayları morla, Himalia grubu maviyle ve Carpo camgöbeğiyle tasvir edilmiştir. Yeşil yörünge Valetudo'yu temsil ederken, geri hareket eden dış aylar kırmızı renkte görünüyor.

 

Jüpiter'in yeni aksesuarlarının 12'sinin tamamının bir yörüngeyi tamamlaması 340 günden fazla sürüyor ve resmi bir isim gerektiremeyecek kadar küçükler. Bu mini ayların, milyonlarca yıl önce başka bir cisimle çarpışarak parçalanan çok daha büyük uyduların kalıntıları olduğu düşünülüyor.

Gök bilimciler bu eski aylara neyin çarptığını tam olarak söyleyemeseler de, Sheppard'ın 2018'deki keşifleri, Valetudo adlı alışılmadık bir ay şeklinde bir ipucu içeriyordu. Jüpiter eğilimini tersine çeviren Valetudo, yörüngesi uzaktaki geri hareket eden aylarınkilerle kesiştiği gerçeğine rağmen ileri doğru hareket eder.

Akıntıya karşı yüzmenin birine çarpma olasılığınızı artırdığını hesaplamak için dahi olmaya gerek yok ve bu nedenle bazı gök bilimciler, Valetudo'nun bir zamanlar Jüpiter'in geri hareket eden ay kümelerini bir yıkım güllesi gibi parçalayan daha büyük bir cismin kalıntıları olabileceğini düşünüyor.

Bu içerik IFLSCIENCE’da yayınlanmıştır.