Galaksimizin En Yaşlı Yıldızlarından Birinin Beklenmedik Bir Yoldaşı Var

Galaksimizdeki yıldızların çoğu, bir değil iki önceki neslin küllerinden oluşmuştur, bu da galaksinin ilk günlerinden hayatta kalan ender yıldızları, kökenlerimize dair değerli fikir kaynakları haline getirir. Samanyolu'nun bilinen en eski yıldızlarından birinin adı SMSS1605-1443'tür. Dünyanın en büyük optik teleskobu kullanılarak ışığının yeni bir analizi, beklenmedik bir yoldaşının keşfedilmesine rağmen, onu gerçekten orijinal durumuna yakın bir şekilde gördüğümüzü gösteriyor.

Galaksinin ilk yıldızlarının ilkel hidrojen ve helyumdan oluşumuna yol açan süreçler, onları çok kütleli hale getirme eğilimindeydi. Yüksek kütleli yıldızlar yakıtlarını daha hızlı yaktıkları için, bunların hepsi süpernova patlamalarında hayatlarını çok hızlı bir şekilde sonlandırdılar ve ardından sonraki yıldız nesli tarafından alınan elementleri galaksi boyunca dağıttılar.

Bu aşırı Popülasyon II de çoğunlukla yok oldu - ancak birkaç küçük olanları hayatta kaldı ve gök bilimciler için çok değerliler. İlk olarak 2018'de keşfedilen SMSS1605-1443, CEMP-no kategorisine giren bunlardan sadece sekiz tanesinden biri. Astronomy and Astrophysics dergisinde yayınlanan bir makale, Avrupa Güney Gözlemevi'nin Çok Büyük Teleskop’u üzerindeki ESPRESSO yüksek hassasiyetli spektrografı kullanarak yapılan derinlemesine araştırmayı anlatıyor.

Yaşlı yıldızlar, düşük miktarda metal, özellikle demir, ile tanımlanır. SMSS1605-1433 (tam adı SMSS J160540.18−144323.1) diğer bazı eski yıldızlardan daha fazla karbona sahip olmasına rağmen, bulduğumuz tüm yıldızlar arasında en düşük demir-hidrojen oranına sahiptir.

Floransa Üniversitesi'nden ilk yazar Dr. David Aguado, bir açıklamada, "Bu cismin gerçekten bir çift yıldız (bir ikili) olduğunu […] bulmak şaşırtıcıydı." dedi.

Bu beklenmedik bir durum çünkü ikili yıldızların bu erken yıldızlar arasında nadir olduğu düşünülüyor - ne de olsa, çiftler halinde doğsalar bile, içlerinden biri o zamandan bu yana milyarlarca yıl sonra genellikle ölmüş olacaktır. Bununla birlikte, HE 0107−5240 yıldızının (yine CEMP-no sınıfının bir parçası ve başlangıçta yalnız olduğu düşünülüyordu) yirmi yıl sonra bir yoldaşı olduğu bulundu. Yoldaşların nadirliği abartılmış olabilir.

Ne yazık ki, yoldaş yıldız hakkında, SMSS1605-1433 ile birlikte mi oluştuğu, yoksa daha sonra birbirlerini geçip ortak mı oldukları da dahil olmak üzere hiçbir şey bilmiyoruz.

ESPRESSO ayrıca SMSS1605-1443'ün atmosferindeki karbon-12'nin karbon-13'e oranının 60'a birden fazla olduğunu ortaya çıkardı. Bu, galaksinin ilk karbonunu üreten ve yıldızın doğduğu süpernovalar tarafından üretilen karbon izotoplarında bekleyeceğimiz şeyle eşleşiyor.

Yoldaş yıldızlar, diğer şeylerin yanı sıra, yıldızların atmosferlerini kirletebilir, bu durumda SMS1605-1433'ün erken galaksiye açılan bir pencere olarak kullanılmasına zarar verir. Karbon oranı bunun olmadığını gösteriyor ve ilk yıldızların patlamasından hemen sonra erken galaksiden sağlam bir zaman kapsülümüz var.

Makale, Astronomy and Astrophysics dergisinde açık erişim olarak yayınlandı.

Bu içerik IFLSCIENCE’da yayınlanmıştır.