Enkaz Kalıntıları Bir Beyaz Cücenin Yaşanabilir Bölgesinde Bulunan İlk Gezegeni İşaret Ediyor Olabilir 

Bir beyaz cüce yıldızın yörüngesinde dönen, görünmeyen bir nesnenin onları yerinde tuttuğunu ima eden bir dizi ay boyutunda nesne bulundu. Gök bilimciler, bunun bir beyaz cücenin yaşanabilir bölgesinde bulunan ilk gezegen olduğunu öne sürüyorlar.

Evrende yaşam aramaya gelince, beyaz cücelerin etrafındaki gezegenler neredeyse hiç düşünülmedi. Hidrojenlerini kaynaştıran ve dış katmanlarını döken bu yıldızlar eski benliklerinin gölgesidir. Yıldız gençken oluşan gezegenler, yıldız evrimleştikçe tamamen tüketilmese bile, öyle dramatik sıcaklık değişiklikleri yaşayacaktı ki, üzerlerindeki herhangi bir yaşam çoktan ölmüş olacaktı.

Beyaz cüceler, sıcaklığın sıvı suya uygun olduğu yakın bir “yaşanabilir bölgeye” sahiptir ve Kraliyet Astronomi Topluluğunun Aylık Bildirimlerinde yayınlanan bir makalede, bu bölgedeki bir gezegenin ilk kez kanıtı tespit edildi.

Söz konusu yıldız, 117 ışık yılı uzaklıkta bulunan WD1054-226'dır.

Avrupa Güney Gözlemevi'nin Yeni Teknoloji Teleskobu ile yapılan gözlemler, her 23 dakikada bir yıldızın önünden geçen nesnelerle ilişkili ışık düşüşlerini ortaya koyuyor. Bu geçiş yöntemi, gök bilimcilerin ötegezegenleri keşfetme yollarından biridir.

NASA'nın gezegen avcısı TESS uzay teleskobu ile yapılan doğrulama, bu düşüşlerin bir modelini ortaya çıkardı. Bu, Londra'daki University College'dan Profesör Jay Farihi ve yardımcı yazarların, bunun muazzam bir hızla dönen tek bir nesne olmadığı, her 25 saatte bir yıldızın yanından geçtiğini gören bir yörüngenin etrafında aralıklı 65 enkaz bulutu olduğu sonucuna varmalarına yol açtı. WD1054-226 çok zayıf, böyle bir yörüngedeki sıcaklıklar sıvı su ile uyumlu. Farihi yaptığı açıklamada, "Gök bilimciler ilk kez beyaz cücenin yaşanabilir bölgesinde herhangi bir gezegen cismi tespit ettiler." dedi.

Örtücü cisimlerin üzerinde bırakın hayat bir yana, sıvı halde su olma ihtimali bile yok. Farihi, onları "katı, küresel cisimler yerine düzensiz ve tozlu (örneğin kuyruklu yıldız gibi)" olarak nitelendirdi. Görünürdeki kararlılıkları daha büyük ve potansiyel olarak daha da ilginç bir şeyin varlığını gösterebilir.

Farihi, “Her 23 dakikada bir yıldızın önünden geçen mutlak düzenlilikleri, şu anda açıklayamadığımız bir gizem. Heyecan verici bir olasılık, bu cisimlerin yakındaki bir gezegenin yerçekimi etkisi nedeniyle böyle eşit aralıklı bir yörünge düzeninde tutulmasıdır, Bu etki olmadan, sürtünme ve çarpışmalar yapıların dağılmasına neden olur ve gözlemlenen kesin düzenliliği kaybeder. ” dedi. Benzer bir şey, yakındaki ayların yer çekimi kuvvetinin kararlı yapılar oluşturduğu Satürn'ün halkalarında meydana gelir.

Gezegen varsa, yörüngesi Dünya'dan görüldüğü gibi beyaz cücenin yüzünü geçmiyor gibi görünüyor, bu nedenle yıldızdan gelen ışıktaki çarpmalarla doğrulama zor olacaktır. Bunun yerine yazarlar, ideal olarak JWST gözlemleriyle desteklenen, enkazın yörüngelerinin daha ayrıntılı analizi ile varlığını doğrulamayı umuyorlar.

Beyaz cüceler, bazı ana dizi yıldızlarının parladığından daha uzun süre parlamaya devam edebilir. Bu süre zarfında o kadar yavaş kaybolurlar ki, WD1054-226'nın yaşanabilir bölgesi 2 milyar yıl sürecek, potansiyel olarak uygun bir gezegende yaşamın evrimleşmesi ve gelişmesi için zaman sayılabilir. Yıldızların büyük çoğunluğu gibi, Güneş de sonunda beyaz bir cüce olacak. Bundan önce kırmızı dev aşaması Dünya'daki yaşamı sona erdirecek, ancak WD1054-226, mevcut konumumuzun yakınında küllerden anka kuşu benzeri bir şeyin ortaya çıkma olasılığını artırıyor.

Birçok beyaz cücenin tayfı, yakın zamanda yutulan gezegenlerin kanıtı olarak kabul edilen metal “kirliliğini” ortaya çıkarıyor. Geçen hafta ilk kez bunun olduğu gibi görüldüğü bildirildi. Daha dün, iki beyaz cücenin birleşmesi olabilecek karbon ve oksijene sarılı bir beyaz cüce duyuruldu.

 

Kaynak:

https://www.iflscience.com/space/debris-ring-hints-at-first-planet-found-in-a-white-dwarfs-habitable-zone/