Peki kopenhag yorumunda bir parçacığın biz onu gözleyene kadar bütün durumları içeren bir süperpozisyon durumundadır çıkarımını nasıl yaptı neden böyle bir yorum getirdi yani bu fizikte belirsiz olan bir şeyi açıklıyor muydu yorumunu destekleyici neler vardı

İşte yukarıda da anlatmaya çalıştığım şey tam da budur. Tek bir parçacık sağ spinli olabilir, sol spinli ya da bunların arasında kalan başka bir açıda spin sahibi olabilir. Elektrik yükü artı ya da eksi olabilir. Zamanda ileriye ya da geriye gidiyor olabilir. Ama tüm bu özellikler tersinebilir şeylerdir. Bakışım bozulmaz. "CPT" (İsterseniz bunu daha ayrıntılı inceleyebiliriz.) Yani, dalga fonksiyonu çökmeden önce parçacık belirli bir durumda değildir. Çöktüğü anda bir tercih ortaya çıkar. O yüzden dalga fonksiyonu çökmeden önce tüm bu durumların hepsini birden temsil eder. Yapılan binlerce deney sonucunda hep farklı sonuç elde edilir. Yani bir parçacık durdurulmadığı zaman ne özellikte olduğu bilinemez. Çünkü gözlediğimizde (durdurduğumuzda) biz ona etki ederiz. Bu etki her seferinde farklı sonuç verir. Bu yüzden süperpozisyon durumu ister istemez kabul edilmek zorundadır. (Yani bir parçacığı durdurmazsanız onun hakkında hiç bir bilgi sahibi değilsinizdir.) Ve de bu yüzden Tanrının evreni yaratırken belli bir seçeneği var mıydı? Sorusu hep sorulagelmiştir. Kedi deneyi de işte bu tercihin önceden bilinememesi özelliği göz önüne alınarak yapılmış bir düşünce deneyidir. Amaç dalga fonksiyonu çöktüğünde yapılan tercihin ne yönde olduğunun bilinememesi yüzünden kedinin ölü mü yoksa canlı mı olduğunun bir süperpozisyon durumu olup olmadığını ortaya çıkarmaktır. Benim bu konuda yorumum şudur; Süperpozisyon durumunda olan kedinin olasılık dalgası değildir. Gözlemcinin olasılık dalgasıdır. Çünkü kedi için bir tercih yapılıyorsa bunu yapan deney düzeneğidir. Gözlemci etkisinin kedinin durumuna hiç bir katkısı yoktur. Sadece bilemediği bir durumu (yani önceden belirlenmiş bir şeyi) öğrenmiş olacaktır. Neden böyle düşünüyorum? Çünkü tek bir parçacık için geçerli olan süperpozisyon durumu büyük yani çok parçacıklı cisimler için geçerli değildir. Eğer tercih yapıldığında C"yük" P"parite" T"zaman" kavramlarının ters olması sonucu değiştirmiyorsa durum "süperpozisyondur" Ama çok parçacıklı bir cisim için bu mümkün değildir. Bakışım bozulur ve süperpozisyon durumu olmaz. Yani tercih daha önce belirlenmiş demektir. Kedinin durumu zaten belirlenmiştir. Biz gözlediğimizde değişebilir bir tercih durumunda değildir. Daha önce de belirttiğim gibi; tek parçacıklar için (kuantum boyutu için) mümkün olan şeyleri büyük sistemlere uygulamaya kalkarsak sihirbazlık bekliyor oluruz.

Belirsizlik ilkesini de ortam müsait hale geldiği için açıklayabiliriz sanırım. "Bir parçacığın hem hızı hem de konumu aynı anda belirlenemez, ölçülemez." Bu ilke yukarıda anlatmaya çalıştığım gibi tek parçacıklar için belirlenmiştir. Bu durum çoğunlukla ölçme sorunu olarak anlaşılırsa da sorun ölçü aletlerinin yeterliliği ya da yetersizliği değildir. Olayın mümkün olamamasıdır. Birini ölçmeye kalktığınızda diğer özelliği bulanıklaşmaya başlar. Birbirini perdeleyen şeylerdir. Yukarıdaki bahiste de ölçmeden önce parçacığın durumunun bilinemeyeceğini söylemiştim. İşte bu kez de ölçsek bile iki özelliğini birden aynı andan bilemeyeceğimizi anlamış oluyoruz. Çünkü bunun bir anlamı yoktur.

Bir parçacığın konumunu ve hızını aynı anda bilemememizin sebebi tam olarak nedir parçacığın aynı anda bir kaç yerde olabilmesinden dolayımı

Konum net olarak yüzde yüz biliniyorsa parçacık artık hareket etmiyordur. Çünkü durdurulmuş ve yok edilmiş demektir. Dalga boyu biliniyorsa o zaman parçacık dalga boyunun kapsama alanındaki her yerde bulunabilir. Dalgasının genliğinin karesi alınarak konumu hesaplanır. Ama bunlar yaklaşık hesaplardır ve yüzde oranıyla gösterilirler. Yani parçacığın konumu %70 biliniyorsa hızı hakkında %30 bilgi edinebiliriz demektir. Hız %70 biliniyorsa da konum bilgisi %30 demektir. Birini ne kadar yüksek oranda biliyor isek diğer özelliğini aynı oranda bilemiyoruz demektir. Kuantum ölçeğinde bu şekilde "ikilik" tabir edilen durumlar vardır. Bunlar birbirlerini bulanıklaştıran şeylerdir. Birini ne kadar kesin ölçerseniz diğer özellik aynı oranda bilinemez olur. Bu yüzden hesap yapılırken hep yaklaşık rakamlar kullanılır. Kuantum düzeyinde hiç bir özellik net bir rakamla temsil edilemez. Olasılık boyutudur desek yanılmış olmayız. Ve hiç bir olasılık %100 değildir. Bu yüzden de bir parçacığın hızı ve konumu aynı anda ölçülemez, bilinemez.

Süperpozisyon durumu çift yarık deneyinde ortaya çıkan girişim örüntüsü gibi durumları açıklamak amaçlı oluşturulmuş bir düşüncedir. Bu kütlenin uzayı büktüğünü söylemeye benzer öylemidir bilemeyiz ama deney sonuçlarını doğru tahmin ettikleri sürece sorun yoktur. Belirsizlik, parçacıkları gözleyebilme şeklimizle ilgilidir. Parçacığın gözlemlenebilmesi için ona ışık-foton yollanması gerekir. Foton tarafından vurulan parçacık bu fotonu önce soğurur sonra tekrar salar. Bu tekrar salınan foton detektörler tarafından yakalanarak ilk başta yolladığımız fotonla arasında kıyaslama yapılabilmesi sağlanır. Parçacığın konumunu yüksek doğrulukla bilmek istiyorsak ona dalga boyu düşük fotonlar yollamamız gerekir. Görseller bu konuda yararlı olabilir, dalga boyu ne kadar küçük olursa fotonun uzayı o kadar sık taradığını düşünebiliriz. Ancak yollanan fotonun dalga boyu küçüldükçe enerjisi ve çarpınca yapacağı iş aynı şekilde artacak buda fotonun hızındaki belirsizliğin artmasına sebep olacak. Aynı şekilde ne kadar büyük dalga boyuna sahip foton yollanırsa parçacığın konumundaki belirsizlik o kadar artacak ve hızındaki belirsizlik azalacaktır.

Süperpozisyon durumu çift yarık deneyinde ortaya çıkan girişim örüntüsü gibi durumları açıklamak amaçlı oluşturulmuş bir düşüncedir. Bu, kütlenin uzayı büktüğünü söylemeye benzer öylemidir bilemeyiz ama deney sonuçlarını doğru tahmin ettikleri sürece kabul edilebilir. Belirsizlik, parçacıkları gözleyebilme şeklimizle ilgilidir. Parçacığın gözlemlenebilmesi için ona ışık-foton yollanması gerekir. Foton tarafından vurulan parçacık bu fotonu önce soğurur sonra tekrar salar. Bu tekrar salınan foton detektörler tarafından yakalanarak ilk başta yolladığımız fotonla arasında kıyaslama yapılabilmesi sağlanır. Parçacığın konumunu yüksek doğrulukla bilmek istiyorsak ona dalga boyu düşük fotonlar yollamamız gerekir. Görseller bu konuda yararlı olabilir, dalga boyu ne kadar küçük olursa fotonun uzayı o kadar sık taradığını düşünebiliriz. Ancak yollanan fotonun dalga boyu küçüldükçe enerjisi ve çarpınca yapacağı iş aynı şekilde artacağından fotonun hızındaki belirsizliğin artmasına sebep olacak. Aynı şekilde ne kadar büyük dalga boyuna sahip foton yollanırsa parçacığın konumundaki belirsizlik o kadar artacak ve hızındaki belirsizlik azalacaktır.

Anladım

Anladım cevaplarınız için teşekkür ederim

Belirsizlik ilkesinin ölçüm yaptığımız cihazlarla çok alakası yoktur. Bir parçacığın hem hızını hem de konumunu bilmek mümkün değildir. Bunun sebebi parçacıkların hem dalga hem deparçacık özelliği göstermesidir. Bu doğanın kanunudur. Bir parçacığın yerini saptayabilmemiz için ona başka bir parçacık göndererek yerini belirlememiz gerekir. Parçacık başka bir parçacıkla temas ettirilerek gözlemlenmeye çalışıldığında dalga fonksiyonu çöker ve parçacık olarak davranır. Bu durumda konumunu tespit etsek de momentumunu belirleyemeyiz çünkü parçacığın o andan sonra nasıl davranacağını asla bilemeyiz. Dalga halindeyken parçacığın momentumunu hesaplayabiliriz. Parçacığın yerini belirlemek için bir fotonla çapıştırmaktan başka bir yöntem deneyelim: parçacığın bulunduğu alanı küçültmeye başlayalım. Düşününki bir odanın içinde devamlı hareket halinde, odanın her tarafına çarparak zıplayan bir top var. Biz bu topun uzaydaki koordinatlarını belirleyebilmek için odayı gittikçe küçültüyoruz. Amaç odayı topun boyutuna kadar küçülterek topu bir noktada kıstırmak ve yerini belirlemek. Kuantum dünyasında bir parçacık için bunu uygulamaya kalktığınızda parçacık bir şekilde, duvar ne kadar güçlü olursa olsun dışına çıkmayı başarıyor ve size yerini bulma imkanı vermiyor. Kısaca özetlemek gerekirse parçacığın hem dalga (momemtum) hem de parçacık (konum) özelliklerini bir arada belirleyebilmek imkansız. Doğa hiç bir şekilde buna izin vermiyor. Schrödinger'in Kedisine gelirsek; Bu bir düşünce deneyi. Böyle bir deney tabii ki yapılmıyor, yapılsa dahi olağanın dışında bir sonuç elde etmek mümkün değil. Kuantum fiziğine göre parçacıklar hem dalga hem de parçacık olarak davranıyor. Bir parçacığın gözlemlenmediği sürece bir gerçekliği yok, olasılık dalgasından başka bir şey değil. sen baktığında bir noktada beliriveriyor. Bakmadığında ise ortada parçacık yok. Bu felsefi bir konu değil. Bilimsel olarak kanıtlanmış bir konu. Schrödinger deneyinde kedi, kapalı bir kap içerisindeki zehirle birlikte bir kutunun içine konuyor. Bu zehirli kabın yanına bir de radyoaktif bir madde konuyor. Bu radyoaktif madde bozunursa kap otomatik olarak açılıyor ve zehir kediyi öldürüyor. bu radyoaktif maddenin bozunma ihtimali ise %50. Yani kedi %50 ihtimalle ya ölecek ya da bozunma olmazsa yaşayacak. Şimdi burada radyoaktif maddenin bozunması olayı bir kuantum olayıdır. Radyoaktif maddeden bir alfa parçacığı çıkacak, kaba ulaşacak ve kabın üzerindeki dedektör bu parçacığı algıladığı anda düzeneği açılmasını sağlayacak. şimdi biz biliyoruz ki bu parçacıklar biz bakmadığımız zaman sadece bir olasılıktan ibaretler. Yani gerçeklikleri yok. Peki bu parçacık, biz kutuyu açıp bakmadıkça gerçekliğin bir parçası değilse kutudaki kedinin durumu ne olacak? Kuantum fiziğine göre biliyoruz ki biz bu kutunun içine bakmadığımız sürece bu iki ihtimalin de gerçekleşmesi söz konusu değil. Yani burda kedi bir süperpozisyon durumunda. Ne ölü ne de diri. Biz kutuyu açıp baktığımızda ise bu iki durumdan birinin çoktan gerçekleşmiş olduğunu görüyoruz. Yani kutunun içindeki kediyi ya ölmüş olarak görüyoruz ya da yaşıyor olarak. Kutuya bakmadığımız sürece bu iki ihtimal de gerçekleşemez çünkü tetiklemeyi yapacak parçacık biz ona bakana kadar gerçekliğin bir parçası değil. Yani kedi gerçekten ne ölü ne de diridir, biz ona bakana kadar bir süper pozisyon durumunda beklemektedir. Bu konu da sanki felsefi bir şeymiş, hayali bir deneymiş gibi görünebilir ama gerçek hayatımızda da bu böyle olacaktır. Kediyle deney yapılmamış olsa bile bir çok deneyle parçacıkların süperpozisyon durumu kanıtlanmıştır. Hatta şu anda kuantum bilgisayarları bu mantıkla çalışmaktadır.

Aşağı yukarı herkes aynı şeyleri söylüyor. Sadece dikkat çekmek istediğim nokta kedinin bir süperpozisyon durumunda olamayacağıdır. Çünkü çok parçacıklı bir sistemdir ve biz bakmadığımız zaman bekleyemez. Tek parçacık olsaydı tamamdı ama kedi gibi bir cisim süperpozisyon durumunda olamaz. Söylemek istediğim budur. Bir de merak ettim. Kuantum bilgisayar yapıldı mı? Çalışmaktadır deyince yapmayı başarmışlar olarak anladım.

Yazılanları okuyunca, zihnimde şöyle bir düşünce belirdi. Kediyi yüzde yüz ölü bulma ihtimaliniz, sadece "zaman" meselesidir. Belli bir zaman periyodu (<t) altında kedi&#039;nin canlı olma ihtimali yüksek iken, bu periyodun üzerinde (t>) ölü bulma ihtimali artıyor. Tüm hesaplamalar ve konuşmalar bu "<t>=0" an&#039;ı için... Süperpozisyon denilen tüm olasılık dalgalarının üst üste çakıştığı an&#039; da (<t>) aynı noktayı işaret ediyor. Hesaplar, olasılıklar hep statik-durgun- donmuş bir evren için sanki... Kuantum bilgisayarlarla ilgili denemeler sürüyor ancak ilk örneklerde hata payı umulandan çok daha yüksek diye biliyorum.

Kedi çok parçacıklı bir sistem olabilir ama burada önemli olan şey tetikleme işlemini yapacak olan parçacıktır. Bu parçacık biz gözlemlemedikçe hem bozunmuştur hem de bozunmamıştır. 2 olasılığı da barındıran bir süperpozisyon durumundadır. Durum böyle olunca zehiri açacak olan düzenek hem açılmış hem de açılmamış oluyor ve kedi hem ölü hem diri (ya da ne ölü ne de diri) oluyor. Yani burada sistemin işleyişi tek bir parçacığa bağlı olunca ve bu parçacık da biz bakmadıkça süperpozisyon durumunda olduğundan, tüm sistem de buna bağlı olarak süperpozisyon durumunda asılı kalıyor. Ayrıca bu durum zamana göre değişmez yani t arttıkça kediyi ölü bulma durumu artmaz. Kediyi ölü bulma oranı %50-50 dir.

Ayrıca kuantum bilgisayarlar uzun zamandır laboratuvarlarda çalıştırılmaktadır.