Ay'ın Düşündüğümüzden Çok Daha Yakın Zamanda Yanardağlara Sahipti

50 yıl önce, NASA ve Sovyet uzay programı, Ay'dan ilk dönüş görevlerini gerçekleştirdi. Bu, Apollo astronotları tarafından Dünya'ya getirilen Ay kayalarını ve Sovyet Ay Programının bir parçası olan robotik görevlerle elde edilenleri içeriyordu.

Bu kayaların analizi, Ay'ın bileşimi, oluşumu ve jeolojik tarihi hakkında çok şey ortaya çıkardı. Özellikle bilim insanları, kayaların 3 milyar yıldan daha uzun bir süre önce volkanik patlamalardan oluştuğu sonucuna vardı.

Son yıllarda, NASA ve diğer uzay ajansları (insanlı görevlere hazırlık olarak) Ay'a robotik görevler gönderdiklerinden, Ay keşiflerinde bir artış oldu.

Örneğin Çin, Chang’e programının bir parçası olarak örnek dönüş görevleri de dahil olmak üzere Ay'a çok sayıda yörünge aracı, iniş aracı ve gezgin gönderdi.

Çin Bilimler Akademisi'nden (CAS) gezegen bilimcilerin önderlik ettiği yeni bir çalışma, Chang'e-5 gezgini tarafından 2 milyar yıl öncesine tarihlenen örnekleri analiz etti.

Araştırmaları, genç volkanizmanın ay yüzeyini nasıl şekillendirdiği konusunda değerli bilgiler sağlayabilir.

Araştırma, Çin Bilimler Akademisi (IGGCAS) Jeoloji ve Jeofizik Enstitüsü'nden Su Bin, Yuan Jiangyan ve Chen Yi liderliğindeki bir ekip tarafından yürütüldü.

Onlara Nanjing Üniversitesi'ndeki Ay ve Gezegen Bilimi Enstitüsü'nden (LPSI) ve Karşılaştırmalı Planetolojide CAS Mükemmeliyet Merkezi'nden araştırmacılar katıldı.

Bilim insanları, Apollo ve Luna görevlerinden dönen örneklere dayanarak, Ay'ın son 3 milyar yıldır jeolojik olarak ölü olduğunu teorileştirdiler.

Bununla birlikte, Chang'e-5 görevi tarafından elde edilen (ve 2021'de Dünya'ya geri dönen) yeni ay kayası örnekleri yalnızca 2 milyar yaşındaydı, bu da volkanik aktivitenin önceden tahmin edilenden en az 1 milyar yıl daha uzun sürdüğünü gösteriyor.

Küçük bir kaya kütlesi olan Ay'da volkanizmayı besleyen ısı, bu patlamalar meydana gelmeden çok önce kaybolmuş olmalıydı.

Daha önce bilim insanları, geç evre volkanizmanın yüksek su içeriği veya ay mantosundaki radyoaktif elementlerin çürümesi tarafından yönlendirilmiş olabileceğini düşünüyorlardı. Ancak, Chang'e-5 gezgini tarafından elde edilen örnekler üzerinde yapılan birçok analiz, bu fikir birliğini ortadan kaldırdı.

CAS araştırmacıları, analizlerine dayanarak, mantoda düşük erime noktalarına sahip minerallerin sıkıştırmaya izin vererek genç volkanizmaya yol açabileceğini buldular. Prof. Chen yakın tarihli bir CAS açıklamasında şunları açıkladı:

"Ay mantosunun yakın zamanda erimesi, sıcaklığı yükselterek veya erime noktasını düşürerek elde edilebilir" dedi. "Bu sorunu daha iyi anlamak için, genç volkanizmanın yaratıldığı sıcaklık ve basıncı tahmin etmeliyiz."

CAS ekibi, analizleri için, Chang'e-5 görevi tarafından elde edilen 27 bazalt kırıntısını Apollo misyonları tarafından döndürülenlerle karşılaştıran bir dizi fraksiyonel kristalleşme ve ay örtüsünü eritme simülasyonları gerçekleştirdi.

Genç magma örneklerinin, eski Apollo magma örneklerinden daha yüksek kalsiyum oksit ve titanyum oksit konsantrasyonlarına sahip olduğu bulundu.

Ay mantosunda daha önceki mineral birikimlerinden daha kolay eriyen bu minerallerin varlığı, volkanizmanın kütleçekimsel olarak etkilendiği ve mantodaki malzemenin devrilmesine neden olduğu anlamına gelir.

Bu çalışma, Ay'ın termal ve jeolojik evrimi hakkında gelecekteki gezegen çalışmalarına ilham verebilir.

Bu makale ilk olarak Universe Today tarafından yayınlandı.