Yaşlanmanızla İlgili Gerçekleri Ortaya Çıkarabilecek 5 Soru

Yeni bir test – The Open University ve Age UK tarafından sunulan, ücretsiz, uzman liderliğinde bir aylık bir meydan okuma olan Take Five to Age Well (İyi Yaşlanmak İçin Beş Dakika Ayır) projesi kapsamında geliştirdiğimiz bu test – bu soruyu sormayı, düşünmeyi ve harekete geçmeyi daha kolay ve güçlendirici hale getiriyor.

Sağlıklı yaşlanmak yalnızca tek bir şeye bağlı değildir. Araştırmalar, uzun vadeli iyilik hâlimizin fiziksel, zihinsel ve sosyal etkenlerin bir karışımıyla şekillendiğini gösteriyor.

Bu nedenle uzmanlar – biz de dâhil – iyi yaşlanmanın beş temel alanını belirledik. İyi Yaşlanmanın Beş Temel Taşı olarak adlandırılan bu alanlar, ileri yaşlarda sağlıklı kalmak ve hayatı dolu dolu yaşamak için sağlam bir temel oluşturur:

 

İyi besleniyor musunuz?

Yeterince meyve ve sebze tüketiyor, ultra işlenmiş gıdaları sınırlıyor ve bedeninizin değişen beslenme ihtiyaçlarını karşılıyor musunuz? Akdeniz tipi beslenme gibi diyetler, demans ve diğer kronik hastalık risklerini azaltmakla ilişkilidir.

Yaşlılıkta yetersiz beslenme ciddi bir sorundur; özellikle güçlü kaslar ve kemikleri korumak açısından önem taşır.

 

Yeterince su içiyor musunuz?

Beyninizin ve vücudunuzun sağlıklı çalışması için yeterince su tüketiyor musunuz? Susuzluk fark edilmeden gelişebilir ve bilişsel işlevi, ruh hâlini ve enerjinizi etkileyebilir.

Şekerli içecekleri azaltmak sağlıklı bir kiloyu korumanıza yardımcı olabilir; alkolü önerilen sınırlar içinde tutmak ise demans gibi hastalıkların riskini azaltabilir. Kısacası, hidrasyon gerçekten önemlidir.

İleri evre demans gibi yaşamı sınırlayan hastalıkları olan bireylerde iştah ve besin alımı ciddi şekilde azalmış olabilir. Bu gibi durumlarda, şekerli içecekler tolere edilebilen birkaç kalori kaynağından biri olabilir. Bu durumlarda hidrasyon ve konfor, katı beslenme kurallarından öncelikli olur. Kişiye özel bakım planları mutlaka dikkate alınmalıdır.

 

Fiziksel olarak aktif misiniz?

Düzenli olarak hareket ediyor musunuz? Kalp atış hızınızı artıracak kadar mı? Uzun süreli oturma dönemlerini hareketle bölüyor musunuz?

Hareketsiz bir yaşam tarzı çok çeşitli sağlık riskleriyle ilişkilidir. Yürüyüş gibi basit alışkanlıklar fiziksel formu artırabilir, zihni keskinleştirebilir ve iyi beslenmeyle birlikte kemik erimesini önlemeye yardımcı olabilir.

 

Sosyal olarak aktif misiniz?

Diğer insanlarla iletişim hâlinde misiniz, topluluğunuzla zaman geçiriyor musunuz ve anlamlı bağlantılar kuruyor musunuz?

Yalnızlık, depresyon ve bilişsel gerileme riskini artırır. Hayatın erken dönemlerinde güçlü sosyal bağlar kurmak, uzun vadede iyi oluş hâlini korumaya yardımcı olabilir.

 

Zihninizi zorluyor musunuz?

Zihninizi aktif tutmak için öğreniyor, okuyorsunuz ya da müzik aleti çalmak gibi yeni şeyler mi deniyorsunuz?

İlgi alanlarınız hakkında bilgi edinmek, bulmaca çözmek ya da yeni fiziksel aktiviteler gibi etkinlikler beyin sağlığını koruyabilir ve demansın gecikmesini sağlayabilir. Sihirli bir çözüm yok ama küçük eylemler bile kalıcı faydalar sağlayabilir.

 

Neden önemli?

Take Five to Age Well testini, bu beş alanda nasıl durumda olduğunuzu değerlendirmeniz ve gelişim için alan olup olmadığını görmeniz amacıyla geliştirdik. Devamında sunulan kaynaklar, farklı toplulukların yaşlanma deneyimlerine dayanıyor ve bugün başlayabileceğiniz küçük, ulaşılabilir adımlar sunuyor.

Pek çok çevrimiçi testten farklı olarak bu test sadece size puan vermez – sizi destekler. Bir aylık meydan okumaya kaydolduktan ve testi tamamladıktan sonra katılımcılar, mevcut alışkanlıklarına ve ihtiyaçlarına uygun öneriler, teşvik edici mesajlar ve uzman görüşleri alır.

Ayrıca, Birleşik Krallık’taki belediyeler, NHS ve bakım kuruluşlarıyla çalışan BridgitCare ile iş birliği yaparak kişiselleştirilmiş günlük eylemler sunan ücretsiz, web tabanlı bir araç olan Age Well'i oluşturduk.

Daha fazla sebze tüketmek, uzman ipuçlarını takip etmek ya da on dakikalık telefon kaydırmasını kısa bir yürüyüşle değiştirmek istiyor olabilirsiniz. Her adım önemlidir.

Age Well ayrıca sizi yerel gruplara ve hizmetlere bağlayarak iyi niyetleri kalıcı alışkanlıklara dönüştürmenize yardımcı olur.

Sağlıklı yaşlanma yalnızca hastalıktan kaçınmakla ilgili değildir – iyi yaşlanmayı öğrenmek, bağımsızlığı, özgüveni ve yaşam kalitesini korumakla ilgilidir.

Yaşlanan bir nüfusla birlikte, zihinsel ve fiziksel sağlığımızı korumak için proaktif adımlar atmayı destekleyen bu tür öğrenme çok daha önemli hâle geliyor.

En güzel tarafı mı? En etkili eylemlerin birçoğu küçük ve uygulanabilir. Maraton koşmanıza ya da sevdiğiniz her şeyden vazgeçmenize gerek yok. Take Five to Age Well sizi olduğunuz noktada karşılar – ve daha güçlü, daha bağlantılı ve daha desteklenmiş hissedeceğiniz bir gelecek inşa etmenize yardımcı olur.

Yaşınız kaç olursa olsun, sağlıklı yaşlanma yolculuğuna başlamak için asla çok erken – ya da çok geç – değildir.

Jitka Vseteckova, Kıdemli Öğretim Üyesi, Sağlık ve Sosyal Bakım, The Open University Lis Boulton, Misafir Araştırmacı, Take Five to Age Well: Birleşik Krallık’ı Daha Uzun ve Sağlıklı Yaşamlar İçin Güçlendirmek Projesi, The Open University

Bu yazı SCIENCEALERT’ de yayınlanmıştır.