Plüton’un Üzerindeki Buzdan Kalp Nasıl Oluştu?

Bu devasa buzulların bir kısmı ilk olarak Temmuz ayı içerisinde New Horizons (Yeni Ufuklar) uzay aracı tarafından görülmüştü. NASA’nın o günlerdeki raporunun ardından yürütülen çalışmalar ise ilk sonuçlarını üretmeye başlamış görünüyor.

İlk raporlara göre, buzullardaki karışımı oluşturan maddeler atmosfer ve buzullar arasında bir döngüde (lav lambasındaki maddenin hareketini andırır biçimde) buzulların varlığını koruyacak şekilde tutulduğu düşünülüyordu. Bu konuda netlik elde edilmesi için de yeni araştırmalar yürütüldü ve bu buzulların ilk olarak nasıl oluşmuş olabileceği sorusu üzerinde duruldu.

Bilim insanları bu uzak cüce gezegenin atmosferik döngüsünü simüle eden modeller yaratarak, son 50.000 yıl içindeki iklimini mercek altına aldı. Bu da yuvarlak bir hesapla Plüton’un Güneş etrafında 200 tur atmış olması veya Plüton için 200 yıl geçmiş olması anlamına geliyor.

Simülasyonun başında, araştırmacılar Plüton’un birkaç milimetre kalınlığında metan, karbonmonoksit ve nitrojen buzları ile kaplanmış olduğunu kodlayarak daha sonra gezegenin yüzey ve atmosferinin buzdan bir küre gibi yılları geçtiği sürece evrilmesini gözlemledi.

Eğer Plüton tamamen pürüzsüz bir küre olmuş olsaydı, çok büyük olasılıkla ya ekvator bölgesinde kalıcı bir azot buzulu şeridi oluşacak ya da kutuplarında mevsimlik olarak takkeler şeklinde buzullar oluşacaktı. Ancak gezegen bugün hiç de bu tahayyül edildiği şekilde görünmüyor, çünkü pürüzsüz bir yüzeyi yok.

Araştırmacılar bu varsayımlar üzerine gerçekçi topografiyi (bilinen yüzey şekilleri ve jeodezi bilgilerinin tamamı kastediliyor) ekledikleri zaman modelde Plüton’un üzerindeki büyük çanakların azot, karbonmonoksit ve metanın da büyük çoğunluğunu hapsettiğini ve bu maddeler tarafından doldurulduğunu gözlemledi.

4 kilometre derinliğindeki Sputnik Planum ve diğer iki devasa kraterin de eklendiği modelden elde edilen tüm bulgular ve araştırmanın detayları Nature’da yayımlandı. Çukurların bu şekilde dolmuş olmasının temel sebebi ise cüce gezegenin seyrek atmosferinin en düşük yükseltilerde en kalın seviyelere ulaşıyor olması ve bu nedenle buzların daha etkili biçimde çökelmesi olarak gösterildi.

Yeni simülasyonlar Plüton’un yüzeyindeki bugünkü buz paternlerinin açıklanmasına yardımcı olmakla birlikte, aynı zamanda Plüton’un son yıllardaki atmosferik basınç değişimlerinin de anlaşılmasını kolaylaştırıyor. Araştırma ekibi, modelin öngördüğüne göre, gelecek on yıl içinde cüce gezegenin atmosferik basıncının düşeceğini ve şu an Plüton’un kuzey yarım küresinde bulunan donuk şekillerin artık görülemeyeceğini öne sürüyor. Eğer bu varsayım da gerçekleşirse modelin doğru çalıştığından da emin olmuş olacağız.

Kaynak
*Bilimfili - " Plüton’un Üzerindeki Buzdan Kalp Nasıl Oluştu?"
http://bilimfili.com/pluton-uzerindeki-buzdan-kalp/