Kuantum Işınlanma ve Dolanıklık Nobel Ödülü Zaferine Yol Açıyor

Kuantum mekaniği tuhaftır. Ve bizim sözümüze güvenmeyin. Einstein da ondan pek memnun değildi. Özellikle, ünlü fizikçinin “uzaktaki ürkütücü eylem” olarak adlandırdığı, dolanıklık kavramından. O, bu ürkütücülüğün açıklanabileceğine inanıyordu, ancak en son üç Nobel ödüllü ve diğer birçok kişinin çalışmaları Einstein'ın inancının yanlış olduğunu gösterdi. Kesinlikle gerçekle çelişiyor.

Einstein evreni deterministik olarak açıklamak istedi. Bu, fizik yasalarını tanıdıktan sonra, evrende olan her şeyi anlayabilmeniz, modelleyebilmeniz ve hatta tahmin edebilmeniz gerektiği anlamına gelir. Ancak kuantum mekaniği gerçekte bu şekilde çalışmaz. O probabilistiktir. Ve gerçeklik, determinist görüşe uymayan her türlü davranışa sahiptir.

Kuantum mekaniğini probabilistik olmaktan çıkaran “düzeltme”, gizli değişkenlerin – ölçümleri etkileyecek ancak ölçülemeyen özellikler – varlığını önermekti. Bu gizli değişkenlerin varlığını test etmenin farklı yolları vardır ve 1964'te fizikçi John Stewart Bell tarafından önerilen ilk teoremden sonra Bell'in teoremi adını alırlar.

2022 Nobel Fizik Ödülü'nü kazananlar - Alain Aspect, John Clauser ve Anton Zeilinger - ve onların birçok ortağı, kuantum bilgi alanında öncü olmanın yanı sıra teoremde belirtilen eşitsizlikleri test eden deneyler üzerinde çalıştılar. Alan, kuantum kriptografisi ve kuantum ışınlanma gibi kavramların yanı sıra kuantum bilgisayarların gelecekte nasıl çalışacağının merkezinde yer alan teori için temel olmuştur.

Çalışmaları, ışık parçacıkları çiftlerinin tek bir duruma yerleştirildiği dolanık fotonları kullanır. Şimdiye kadar pek ürkütücü görünmüyor ancak tuhaflık ayrıntılarda. Kuantum mekaniğinde, bir ölçüm yapmak, ölçülen özelliği belirli bir durumda “dondurur”; probabilistik davranışı tanımlayan dalga fonksiyonunun çöktüğü söylenir. Dolanık foton çiftlerinde, birinin ölçümünü almak, iki parçacık ne kadar uzakta olursa olsun, diğerini de anında çökertecektir.

İlk başta, bu ışıktan hızlı iletişim gibi görünebilir. Ancak binlerce fizikçinin yaptığı çalışmalar, durumun hiç de böyle olmadığını göstermiştir. Kuantum mekaniği sadece farklı şekilde çalışır.

Kuantum bilgi, birkaç hafta önce Breakthrough Ödülleri tarafından da kutlandı. Belli ki bu, gündemin sıcak konusu.

Yeni Nobel ödülü sahipleri, kazananlar arasında paylaştırılacak 10 milyon İsveç kronu (yaklaşık 17 milyon TL) para ödülü alacaklar.

Zeilinger basın toplantısında, Nobel'in yalnızca bireylere verildiğini, ancak onunla çalışan 100'den fazla genç ortağın yardımı olmadan Nobel'i alamayacağını vurguladı.

1901'den bu yana, 221 Nobel Fizik ödülü sahibi var. Bunlardan dördü kadın.

Bu içerik IFLSCIENCE’da yayınlanmıştır.