Evinizin İçinde Islak Çamaşır Asmak Sağlık Riski Oluşturabilir

Islak giysilerin iyi havalandırılmayan alanlardaki raflarda kurutulması, evinizde kötü sağlık ve hatta bazı durumlarda ölümle ilişkilendirilen küf miktarını artırabilir.

Küf evinizde büyüdüğünde, duvarlarda siyah veya yeşil renkli lekeler oluşturabilir ve genellikle hoş olmayan bir küf kokusu yaratır. Bu durum göz ardı edilmemelidir, çünkü uzun süre küfe maruz kalmanın sağlık üzerinde ciddi etkileri olabilir.

Küf, spor adı verilen küçük parçacıklar üreten bir grup mantar için kullanılan geniş bir terimdir. Mantarlar, daha soğuk sıcaklıklar ve yüksek nem de dahil olmak üzere büyümeleri için uygun koşullar oluştuğunda spor üretirler.

Bu nedenle, mantar sporlarının yerleşip büyümesi için daha fazla suyun bulunduğu banyo tavanlarında veya nemli duvarlarda küf oluşumuna rastlama olasılığınız daha yüksektir.

Birçok farklı küf türü vardır. Nemli evlerde sorunlara neden olan en yaygın küf türleri penicillium ve aspergillus'tur. Her gün bu mantarların az sayıda sporunu soluduğumuz tahmin edilmektedir.

Neyse ki bağışıklık sistemimiz mantar sporlarını tespit etme ve öldürme konusunda çok iyidir, bu da sürekli maruz kalmamıza rağmen insanlardaki mantar akciğer enfeksiyonlarının sayısını sınırlar. Makrofaj adı verilen bağışıklık hücreleri akciğerlerin hava boşluklarının (alveol adı verilir) içinde bulunur ve bu hücreler mantar sporları da dahil olmak üzere zararlı olarak kabul edilebilecek soluduğunuz her şeyi yerler.

 

Bağışıklık Sistemi Tehlikede Olanlar İçin Riskler

Bununla birlikte, bağışıklık sistemi mantar sporlarını temizleyemeyen birçok insan vardır ve bu durumlarda mantarlar tehlikeli enfeksiyonlara neden olabilir veya altta yatan sağlık koşullarını (astım gibi) çok daha kötü hale getirebilir.

Bağışıklık sistemi zarar görmüş veya tehlikeye girmiş kişilerin mantar enfeksiyonları nedeniyle ciddi şekilde rahatsızlanma riski daha yüksektir. Aspergillus gibi küfler, bağışıklık fonksiyonu sınırlı olan veya astım, kistik fibrozis ve ağır sigara içimine bağlı kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH) gibi hastalıklar nedeniyle akciğer hasarı olan hastalarda enfeksiyonlara neden olur.

Astımı olan kişilerde bağışıklık sistemi tetikleyicilere (mantar sporları dahil) aşırı tepki vererek akciğerde iltihaplanmaya neden olur. Bu iltihaplanma hava yollarının boyutunu küçülterek nefes almayı zorlaştırır.

Aynı tür bağışıklık tepkisi astım semptomlarından ve alerjik tepkilerden sorumludur ve mantar sporları da aynı tür bağışıklık tepkilerini tetikleyebilir. Bu, mantar sporlarının bazı insanlar için özellikle güçlü bir tetikleyici olabileceği anlamına gelir.

Çok aşırı durumlarda, mantar sporları sadece iltihaplanmaya neden olmakla kalmaz, aynı zamanda solunum yollarını istila edip tıkayarak akciğerde kanamaya yol açabilir. Bu durum, sporlar filizlenip miselyum adı verilen uzun örümcek ağı benzeri çıkıntılar oluşturarak hava yollarını tıkayan ve akciğerin hassas dokularına zarar veren yapışkan topaklar oluşturduğunda meydana gelir.

Artan Direnç

Aspergillus enfeksiyonları, mantar hücrelerinin düzgün bir şekilde oluşmasını engelleyen azol adı verilen antifungal ilaçlarla tedavi edilir. Azoller çok etkilidir, ancak aspergillus'ta azollere karşı artan oranlarda direnç rapor edilmektedir ve bu da önemli bir endişe kaynağıdır.

Küf enfeksiyonlarını tedavi etmek için elimizde sınırlı sayıda antifungal ilaç bulunmaktadır ve direnç geliştiğinde bu durum hastanın tedavi seçeneklerini ciddi ölçüde azaltabilir.

Azol gibi ilaçlara karşı direnç, bu ilaçları uzun süre kullanan hastalarda gelişebilir, ancak son araştırmalar direncin daha çok mantarların çoğunun bulunduğu çevrede geliştiğini göstermiştir. Bu, bir hastaya aspergillus enfeksiyonu teşhisi konmadan önce bile antifungal ilaçların etkili olması için çok geç olabileceği anlamına gelir.

Çevresel mantarlarda ilaç direncinin gelişmesi, çiftçilikte azol ve diğer antifungal ilaçların kullanımıyla ilişkilendirilmiştir. Mantar enfeksiyonları mahsuller için büyük bir sorundur ve bitkilerin de bizim gibi bu enfeksiyonlardan korunmaya ihtiyacı vardır. Ne yazık ki klinikte kullandığımız ilaçların aynısı tarımda da kullanılıyor.

İklim değişikliği de çevresel mantarlarda ilaç direncine yol açıyor olabilir. Yakın zamanda yüksek sıcaklıklara maruz kalmanın küflerin yaygın olarak reçete edilen antifungal ilaçlara karşı direnç geliştirmesine yardımcı olduğu bulunmuştur.

Ayrıca, kısmen insan vücut sıcaklığında büyüyemedikleri için insan hastalığına neden olduğu düşünülmeyen küf türlerinden hastalanan hastalara ilişkin raporlar da bulunmaktadır.

Bu nedenle daha fazla küf türü enfeksiyonlara neden olma yeteneğini kazanabilir ve ilaca dirençli hale gelebilir. Bu değişiklikleri izleyen araştırma programları ve sağlık girişimleri, küf enfeksiyonlarındaki potansiyel artışlara hazırlıklı olmamıza yardımcı olmak için hayati önem taşımaktadır.

Sağlıklı bir bağışıklık sistemi, mantar sporlarına tipik olarak maruz kalmanın herhangi bir sağlık sorununa yol açmayacağı anlamına gelirken, çok büyük miktarlarda mantar sporuna maruz kalmak, altta yatan sağlık sorunları olmayan insanlar için bile ölümcül olabilir.

2020 yılında, yürümeye başlayan çocuk Awaab Ishak, evindeki aşırı nem ve küf nedeniyle yüksek miktarda mantar sporuna maruz kalmanın doğrudan bir sonucu olarak hayatını kaybetmiştir.

Awaab'ın ölümü, kiracıların fiziksel ve ruhsal sağlıklarını etkileyebilecek aşırı düzeyde mantar sporlarına maruz kalmamalarını sağlamak için ev sahiplerinin yönettikleri evlerdeki rutubete derhal müdahale etmelerini gerektiren Birleşik Krallık yasasında (Awaab Yasası) bir değişikliğe yol açtı.

O halde, evinizi küften uzak tutmaya yardımcı olmak önemlidir. Bunu yapmanın en iyi yolu, iyi bir havalandırmaya sahip olduğunuzdan emin olmak ve nemi azaltmak için nem giderici kullanmak veya kışın giysilerinizi içeride kurutmak için ısıtmalı bir çamaşır askısına yatırım yapmak gibi diğer önlemleri almaktır.

Rebecca A. Drummond, Doçent Doktor, İmmünoloji ve İmmünoterapi, Birmingham Üniversitesi

Bu yazı SCIENCEALERT’ de yayınlanmıştır.