Araştırmacılar, 2020-2022 yılları arasında ölen yaklaşık 9 milyon kişiye ait ABD ölüm belgelerini analiz ederek 443 meslekteki mesleki verileri ölüm nedeni olarak Alzheimer ile ilişkilendirdi.
Harvard Tıp Fakültesi'nden ekip, risk faktörlerini ayarladıktan sonra, çalışma hayatlarının önemli bir bölümünde taksi ve ambulans şoförlüğü yapan kişiler arasında Alzheimer'a bağlı ölüm oranının, diğer mesleklerde çalışanlara ve genel nüfusa kıyasla önemli ölçüde daha düşük olduğunu tespit etti.
Çalışma, mesai saatlerini hasta ve yaralıları hastaneye götürerek ya da tatil neşesi için aşırı neşeli yolcuları gezdirerek geçirmenin Alzheimer hastalığı riskini azalttığını kanıtlamıyor. Ancak, potansiyel olarak hastalığı önleme ya da ilerlemesini yavaşlatma yollarına yol açacak şekilde daha fazla araştırılması gereken bir bağlantı önermektedir.
Halk sağlığı araştırmacısı ve doktor Vishal Patel, “Çevremizdeki dünyada gezinmek için kullandığımız bilişsel uzamsal haritaların oluşturulmasında rol oynayan beynin aynı bölümü, Alzheimer hastalığının gelişiminde de rol oynuyor” diyor.
Beynimizin hipokampus adı verilen küçük, denizatı şeklindeki bölümü öğrenme, hafıza ve mekânsal navigasyon için çok önemlidir ve Alzheimer'da ilk bozulan bölgelerden biridir.
Önceki araştırmalar Londra'daki taksi şoförlerinde genel nüfusa kıyasla hipokampus farklılıkları olduğunu göstermişti, bu nedenle ekip daha fazla araştırma yapmak istedi.
Patel, “Gerçek zamanlı uzamsal ve navigasyonel işlem gerektiren mesleklerin, diğer mesleklere kıyasla Alzheimer hastalığı ölüm yükünün azalmasıyla ilişkili olabileceğini varsaydık” diyor.
ABD'deki tüm ölüm belgelerinin ulusal kayıtları, altta yatan neden, kişinin sosyodemografik bilgileri (yaş, cinsiyet, ırk, etnik köken ve eğitim gibi) ve olağan meslekleri - hayatlarının çoğunda çalıştıkları iş - hakkında ayrıntıları içerir.
Çalışma ekibi, Ocak 2020'den 2022'nin sonuna kadar üç yıl boyunca kaydedilen ölümlerden, mesleki verilere sahip 8.972.221 kişiyi tespit etti ve toplam 348.328 kişinin ölümünün altında yatan neden olarak Alzheimer listelendi.
Araştırmacılar, taksi ve ambulans şoförlerinin yanı sıra otobüs şoförlerini, uçak pilotlarını ve gemi ve tekne kaptanlarını analiz etmiş ve 443 meslek grubundaki diğer tüm işleri genel bir karşılaştırma kategorisi olarak gruplandırmıştır.
Ölüm yaşı gibi diğer faktörler ayarlandıktan sonra, taksi şoförü ölümlerinin yüzde 1,03'ü ve ambulans şoförü ölümlerinin yüzde 0,91'i Alzheimer hastalığına bağlanmıştır. Bu, daha geniş popülasyondaki yüzde 1,69'luk yaygınlıktan önemli ölçüde daha düşüktür.
Doktor Anupam Jena, “Sonuçlarımız, taksi ve ambulans şoförleri arasında hipokampüste veya başka bir yerde meydana gelen nörolojik değişikliklerin Alzheimer hastalığı oranlarının düşük olmasını açıklayabileceği olasılığını vurgulamaktadır” diyor.
Otobüs şoförlerinin Alzheimer'dan ölme riski yüzde 1,65 iken, gemi kaptanlarının riski yüzde 2,12 ve uçak pilotlarının Alzheimer'a bağlı ölüm oranı yüzde 2,34'tür.
Bir mesleğin icrası sırasında yerine getirilen görevlerin hastalığın ilerlemesini yavaşlatmada bir rolü olsa da, sonuçların yorumlanma şeklini etkileyen başka etkiler de olabilir.
Edinburgh Üniversitesi'nden sinirbilimci Tara Spires-Jones, “Bu çalışmada taksi ve ambulans şoförlerinin ölüm yaşı yaklaşık 64-67 iken, diğer tüm meslekler için bu yaş 74'tür” diyor.
Spires-Jones, “Alzheimer'ın başlangıç yaşı tipik olarak 65 yaşından sonradır, yani taksi ve ambulans şoförleri daha uzun yaşasalardı Alzheimer'a yakalanabilirlerdi” diye açıklıyor.
“Benzer şekilde, kadın taksi ve ambulans şoförlerinin oranı yüzde 10-22 iken, diğer tüm mesleklerde bu oran yüzde 48'dir. Bu önemli çünkü kadınların Alzheimer hastalığına yakalanma olasılığı erkeklere göre daha yüksek.”
Alzheimer hastalığına yatkınlığı olan kişilerin hafıza yoğun işlerden kaçınması da mümkündür ve çalışma, 'olağan mesleğin' bir kişinin çalışma hayatının çoğunu temsil ettiğini varsayarken, bazılarımız yayın hizmetlerini değiştirdiğimiz kadar sık iş değiştiririz.
Ekip, yalnızca Alzheimer'a bağlı ölüm oranını ölçtüklerini, bunun da hastalık sıklığından farklı olabileceğini belirtiyor.
Gelecekte yapılacak araştırmalar, taksi ve ambulans sürmenin içerdiği uzamsal bilişsel görevlerin Alzheimer'ı doğrudan etkileyip etkilemediğini ve hedeflenen herhangi bir faaliyetin hastalığa ve buna bağlı ölümlere karşı koruma sağlayıp sağlayamayacağını araştırabilir.
Yazarlar “bu bulguları kesin değil, hipotez oluşturucu olarak gördüklerini” belirtmektedir.
Bu yazı SCIENCEALERT’ de yayınlanmıştır.
0 yorum