"Gaia" terimini araştırınız. Canlı-canlı herşeyin ortak bir bilincin parçası olmasına, bunun yanında bireysel düzeyde bağımsız bilinci de olduğuna dair bir yaklaşım. A. Asimov, bir romanında bu konuyu da işliyordu...
Esasen, evrendeki bilginin korunmasıyla ilgili sorulara cevap arayan bir yaklaşım bence...
Örneğin, bir güneşten ömrü boyunca yayılan radyasyonun, evrendeki başka ortamlara-gök taşlara kayıt edilmesi ve saklanmasından, konuşma esnasında çıkan ses dalgalarının, penceredeki cam moleküllerini biçimlendirip, kayıt etmesine kadar varyasyonları vardı.
Eğer bilgi saklanıyorsa, bilinçte olabilir...
Doğa da karıncaların bireysel salaklıklarının, koloninin sibernetik zekasından binlerce kez daha farklı ve düşük olması gibi, bilginin saklanma ve işlenme yöntemleriyle, bilinç arasında bağlantılar da araştırılıyordu.
Fizik açısından, gözlemlenebilir ve deneye tabi değil. Ama hafızası olan metaller gündeme geldiğinde, bir tür bilinç varlığı sorgulanmıştı...
Konuyla ilgili aklıma gelenler bu kadar...