Ay'da su buharı bulunmadığı için astronotun ayağının iz bırakmaması gerekirdi. Böyle bir cümle gördüm, doğru mu? Su buharının ayda ayak izi bırakma bağıntısını açıklayabilir misiniz?
Kardesim alakası yok bence. Neticede Ay'a çarpan göktaşkarı küçük, büyük iz bırakıyor. Krater filan. Mantıken öyle yani.
Su buharı olmasına gerek yok ki. Çölde o kupkuru havada nasıl ayak izi çıkıyor? Çimento kupkuru, yere dökülmüş çimentoya basın. Aydakinin aynısı manzara ortaya çıkar.
O ünlü ayak izi fotoğrafını göz önünde canlandırmamı sağlamış olan bir soru bu ve aslına bakarsanız oldukça mantıklı ve ilginç bir soru da aynı zamanda. Ama asıl yanılgı muhtemelen ay kumunu çöl kumu ile kıyaslayıp hemen bir yargıya varmanın neticesinde ortaya çıkıyor. Fakat ben bile laboratuvarda çeşitli maddelerin neminin alındıktan sonra dahi şekil verilebilen yapılarını koruyabildiklerini hatırlıyorum. Maddelerin böyle fiziksel özellikleri hemen cevap verilecek kadar basit süreçler değiller. Parçacıkların yapısı, boyutu, hangi maddelerden yapıldığı gibi çok fazla değişkeni göz önünde bulundurmanız gerekmekte. Ama sadece nemin ya da suyun varlığının şekil verilebilmedeki tek koşul olduğunu düşünmek doğru değildir.
Oradaki kum yapısı, yer çekiminin düşük olduğu bir ortamda astronotun ayağıyla basması sonucu, ayakkabı tabanının şeklini alıyor. Dökme malzeme gibi davranıyor.
Çimentodan örnek vermiştim, çimento çok ince bir malzemedir. Yere dökülmüş çimentoya bastığınızda muntazam bir ayak izi çıkar. Yer çekiminin düşük olduğu Ay'da ise bu davranış çok daha kolay gösterilir. Çünkü o kumun şeklini bozmak için etki eden daha az kuvvet var. Ayrıca atmosfer olmadığından o kumu bozacak herhangi bir rüzgar falan da yok.
Çimentodan da örnek vermiştim, çimento çok ince bir malzemedir. Yere dökülmüş çimentoya bastığınızda muntazam bir ayak izi çıkar. Yer çekiminin düşük olduğu Ay'da ise bu davranış çok daha kolay gösterilir. Çünkü o kumun şeklini bozmak için etki eden daha az kuvvet var. Ayrıca atmosfer olmadığından o kumu bozacak herhangi bir rüzgar falan da yok. Aslında çöl kumu da ince bir malzeme. Nem sadece malzemeye tutunma becerisi kazandırıyor. Örneğin denizde kumdan kale yapmak için kumu ıslatırsınız. Ancak dediğim gibi yeterince ince bir malzemeye bastığınızda kuru olsa bile ayak izi bırakırsınız. O ayak izi de başka bir dış etken olmadıkça öyle kalabilir.
![Uzay Çalışmalarının Önemi - Süleyman Fişek [Röportaj]](https://fizikist.com/uploads/img/uzay-calismalarinin-onemi.jpg "Uzay Çalışmalarının Önemi - Süleyman Fişek [Röportaj]")