Ay Neden Bazı Geceler Yakın Bazı Geceler Uzak Görünür?

Bazı geceler Ay çok yakın ve normalden daha büyük görünüyor.

“Çocukken bir yaz akşamı, köyümüzün diğer tarafında bir tepede oturan arkadaşım Nancy'nin evinin arkasında yavaşça yaklaşan kocaman yuvarlak bir şekil karşısında şaşırdığımı ve sonra irkildiğimi hatırlıyorum. Bir noktada birden Ay olduğunu fark ettim ve babama söylemek ve gelip görmesini sağlamak için bahçeye koştum. Bir evden daha büyük, koyu turuncu renkli ve kesinlikle çok önemliydi. Babam bakış açısıyla ilgili bir şeyler mırıldandı ve bahçe işlerine ya da piyano çalmaya geri döndü. İkna olmayıp Ay'ı izlemeye devam ettim. Daha sonra, Ay gökyüzünde yükseldiğinde, her zamanki haline geri döndü. Benim gibi gök bilimcilerin Ay illüzyonu dediği şeye hoş geldiniz.”

Ay kocaman göründüğünde bunun sadece bir illüzyon olduğuna inanmak zor olabilir, ama bu doğru. İllüzyonu kendiniz test edebilir ve hatta bir kamera ile bile yakalayabilirsiniz.

Bu düzenlenmiş görüntüdeki iki Ay aynı boyutta, ancak sağ tarafta ufka yakın olanı Ay yanılsaması nedeniyle daha büyük görünüyor.

 

BİR ZİHİN OYUNU

Gökbilimciler, Ay yanılsamasını yüzyıllardır tartışıyorlar ve hepsinin hemfikir olduğu bazı gerçekler var.

İnsanlar çoğunlukla Ay'ın daha büyük ve daha yakın göründüğünü, dolunayda ve ufka yakınken fark ederler. Bunun nedeni, zihninizin Ay gibi bir nesneyi diğer tanıdık şeylerle karşılaştırarak ne kadar büyük veya küçük olduğuna karar vermesidir.

Evinizin yakınında dışarıda durduğunuzu hayal edin. Eviniz büyük görünecek ve yanında Ay yükselirse Ay normal görünecektir. Ancak eve uzaktan bakarsanız, ev çok küçük görünür.

İllüzyon Ay'ın çok kadar uzak olduğu gerçeğinden kaynaklanıyor ki, Dünya'nın neresinde olursanız olun Ay her zaman aynı boyutta görünüyor. Aslında zihninizin Ay'ı karşılaştırdığı şeyler - bir ev, bir dağ veya başka bir şey - onlardan ne kadar uzakta olduğunuza bağlı olarak daha büyük veya daha küçük görünüyor. Bu yüzden Ay, uzaktaki bir evin veya uzaktaki bir dağın yanında yükseldiğinde muazzam görünür.

Gri dairelerin ortasındaki iki turuncu daire aynı boyuttadır, ancak onları çevreleyen dairelerin farklı boyutları nedeniyle farklı görünürler.

 

Fotoğrafçılar bu numarayı, arkalarında Ay olan uzaktaki nesnelerin muhteşem görüntülerini çekmek için kullanırlar. İnsanlar genellikle tatillerde geniş açık alanlara gittiklerinde Ay illüzyonu yaşarlar. Büyük Ayların mutlu zaman anıları olmasının nedeni bu olabilir.

 

ATMOSFERİK YAKINLAŞTIRMA VE DEĞİŞEN YÖRÜNGELER

Ay yanılsaması için kulağa inandırıcı gelen ama yanlış olan birkaç açıklama var. Çoğu bazı gerçeklere dayanıyor, bu yüzden devam ediyorlar.

Birincisi, atmosferin bir mercek gibi davrandığı ve Ay'ı büyüttüğü fikri. Ay ufka yakın olduğunda, ışığının, Ay'ın doğrudan tepede olduğu zamana kıyasla, Dünya atmosferinin çok daha fazla içinden geçmesi gerekir. Tüm bu havanın dev bir prizma gibi davrandığı ve ışık ışınlarını bükerek Ay'ın rengini ve şeklini bozduğu doğrudur. Ancak bir büyüteç gibi çalışmaz.

Sırada, bazı gecelerde Ay'ın gerçekten daha yakın olduğu fikri var. Ay'ın yörüngesi tam anlamıyla dairesel değildir - daha çok elips adı verilen oval bir şekle benzer - bu nedenle Ay bir aylık süreçte daha yaklaşır ve uzaklaşır.

Ay'ın yörüngesi, - abartılmış resimde gösterildiği gibi - Dünya'dan her zaman aynı uzaklıkta olmamasını sağlar, ancak mesafe farkı Ay yanılsamasını açıklamak için yeterli değildir.

 

Yörüngenin yakın kısmı dolunay ile çakıştığında buna süper ay denir. Ancak Ay Dünya'ya en yakın olduğunda, Dünya'dan en uzak olduğu zamana göre yalnızca %12 ila %15 daha yakındır - Ay yanılsamasını açıklamak için çok küçük bir fark. Sadece gökyüzünde Ay'a bakarak %15'lik bir boyut farkını fark etmek zordur.

 

İLLÜZYONUN TEST EDİLMESİ

Ay yanılsamasını test etmek kolaydır ve bunu kendiniz yapabilirsiniz. Bir dahaki sefer Ay'ın her zamankinden daha büyük ve daha yakın göründüğünü fark ettiğinizde, düz bir kolla elinizi uzatın. Sonra bir gözünüzü kapatın ve hangi parmak ucunun Ay'ı anca kapattığını görün - benim serçe parmağım. Ay gökyüzünde yükselene kadar biraz bekleyin ve deneyi tekrarlayın. Ay daha küçük görünebilir, ancak aynı parmağınız onu aynı şekilde kaplayacaktır.

Silas Laycock, Astronomi Profesörü, UMass Lowell

Bu makale, Creative Commons lisansı altında The Conversation'da yeniden yayınlanmıştır. Orijinal makaleyi okuyun.