Altın Neden Sarıdır?

Bizlerin günlük hayatta ışık olarak bahsettiği görünür ışıktır. Bir dakika… görünmeyen ışık da mı var yani? Evet, bizim göremediğimiz ışıklar var; ultraviyole ya da kızılötesi ışık gibi. Bizim gözümüz bu ışıkları algılayacak kadar hassas değil. İnsanlar olarak görüp algılayabildiğimiz ışık, görünür ışık aralığında olmalıdır.Görünür ışık spektrumu(aralığı) kırmızı ışıktan mavi ışığa kadar uzanır. Arada ise yeşil,sarı,turuncu ışık yer alır. Dünyamızın ışık kaynağı olan güneş beyaz ışık üretir. Bu beyaz ışık üç ana ışıktan oluşur : kırmızı mavi ve yeşil. Bir cisim kırmızı ve mavi ışığı soğurup dışarıya yeşil ışığı yansıtırsa onu yeşil görürüz. Ya  da yeşil ışığı içine alıp mavi+kırmızı ışığı yansıtırsa mor gibi görürüz. Yani bir cismin rengi, hangi ışığı soğurup hangisini yansıttığıyla alakalı bir durum.

Gelelim yazımızın asıl konusuna. Altın neden sarıdır? Yukarıda cisimleri neden farklı farklı renkte gördüğümüzü anlattık. Ancak insanlık için büyük değeri olan bu metalin önemli  ve farklı bir yanı daha var. Metallerin geneli gri olmasına karşın altın kendine has bir renktedir. Peki metal olduğunu bildiğimiz ve ekonomik anlamda da değerli olan altın neden farklı bir renge sahip diye hiç düşündünüz mü?

Çoğumuz altının neden sarı olduğuna kafa yormamıştır çünkü zihnimizdeki altın imgesi sarı renkte bir metaldir.Yani bunu altının doğası olarak kabul edip sorgulamaya gitmeyiz.Aslında durum bu kadar da sıradan değil. Bu yüzden altın gerçekten özel bir metal. Özetle altın,  görünür yani beyaz ışık spekturumunun (beyaz ışık=yeşil+mavi+kırmızı) mavi kısmını daha çok soğurup geriye kalan renkleri yansıtır.Geriye kalan kırmızı ve yeşil renklerdir.Onların karışımı da sarı renktir. Yani mavi ışığın soğurulup yeşil ve kırmızının yansıması bizim altını sarı olarak görmemizi sağlar.Ama konuya daha derin bakmak istersek ilk olarak altının elektron konfigürasyonunu incelememiz gerekir. Atom numarası 79 olan altının elektron dağılımı aşağıdaki gibidir.

“1s² 2s² 2p⁶ 3s²  3p⁶ 3d¹⁰ 4s² 4p⁶ 4d¹⁰ 4 f¹⁴ 5s² 5p⁶ 5 d¹⁰ 6s¹    

İşte bu dağılımda 5d orbitalinde bulunan elektronlar 6s orbitabiline geçiş yapmaya pek bir heveslidirler .Çünkü relativistik etkilerden dolayı boy kısalması yaşayan s orbitali d orbitaline yakınlaşır. Ve orbitaller arasında yaşanan geçiş enerjisi mavi ışık soğurmakla eşdeğerdir. Gümüşde de benzer bir durum söz konusudur ancak  gümüşün soğurduğu ultraviyole ışıktır ve bu ışığı gözümüzle göremeyiz. Bu nedenle ultraviyole ışık soğurmak dışarıya  yansıtılan renk üzerinde oynamaya neden olmaz diyebiliriz. Sonuç olarak ultraviyole ışınları içine alan gümüş,  her renkten bir parça yansıtır ve  bizler de bu rengi  parlak, beyaza yakın gri olarak algılarız. Halbuki altın, içine mavi rengi aldığı için dışarıya mavinin haricindeki temel renkleri yansıtır. Bunlar da kırmızı+yeşil yani altın rengi dediğimiz renktir.“ ^[1]

Bu arada yukarıda bahsettiğimiz renkleri boyama renkleriyle karıştırmayalım. Boyaları düşündüğünüzde mavi ile sarıyı karıştırınca yeşil olur mesela, ama ışık için durum böyle değil. 

Alıntılınan kısım  “What Gives Gold that Mellow Glow” yazısından uyarlanmış çeviridir.
[1] https://www.fourmilab.ch/documents/golden_glow/