İlk Kez, Kırmızı Dev Bir Yıldızın Süpernovaya Geçişi Gözlemlendi

Teleskoplarımız daha güçlü hale geldikçe uzayda birçok muhteşem manzara görüyoruz. Yeni bir gözlem ise bu manzaralar arasından en heyecan vericilerden biri olarak karşımıza çıkıyor. Araştırmacılara göre, ilk kez bir süpernovaya dönüşen süper dev kırmızı bir yıldızı gözlemledik.

Teknik adını vermek gerekirse, Süpernova (SN) 2020tlf, Dünya'dan yaklaşık 120 milyon ışık yılı uzaklıkta, NGC 5731 galaksisinde ve yaklaşık 10 milyon ışık yılı uzaklıkta bir yıldızın ölümünün sonucu olan devasa patlamaya kadar 130 gün boyunca izlendi.

Evrendeki bu büyüleyici ve büyük ölçekli olay önceki varsayımlara meydan okuyor. Bu benzeri görülmemiş süpernova patlaması, her zaman bir 'fırtına öncesi sessizlik' durumunun gereklilik olmadığını gösteriyor.

Çalışmanın başyazarı ve California Üniversitesi'nden astronom Wynn Jacobson-Galán, "Bu, devasa yıldızların ölmeden birkaç dakika önce ne yaptığına dair anlayışımızda yeni bir bakış açısı" diyor.

"Süper dev kırmızı bir yıldızda süpernova öncesi aktivitenin doğrudan tespiti, sıradan bir Tip II süpernovada daha önce hiç gözlemlenmemişti. İlk kez, kırmızı bir süper dev yıldızın patlamasını izledik!"

Süpernovalar, büyük kütleli yıldızlar öldüğünde veya yakıtı tükendiğinde ve yerçekimi kuvvetleri artık nükleer reaksiyonları dengede tutmak için kendi üzerlerine çöktüğünde meydana gelir. Dev, süper parlak bir patlama çöküşü takip eder, uzayda şok dalgaları gönderir ve genellikle bulutsu adı verilen bir gaz bulutu ile çevrili yoğun bir çekirdek bırakır.

Bu dramatik süreç daha önce hiç gerçek zamanlı olarak görülmedi.

Toplanan veriler şimdiden yeni bakış açıları sağlıyor. Örneğin, araştırmacıların, birkaç ay önce kırmızı süper devden fırlatılırken gördükleri gazın aynısı olduğunu düşündükleri, patladığında yıldızı çevreleyen yoğun çevresel malzemenin doğrudan kanıtı vardı.

Yine UC Berkeley'den astrofizikçi Raffaella Margutti, "Bu bir saatli bombayı izlemek gibi" diyor. "Ölmekte olan bir kırmızı dev yıldızın, böylesine parlak bir emisyon ürettiğini, ardından çöktüğü ve yandığını gördüğümüz böyle şiddetli bir faaliyeti şimdiye kadar asla doğrulamamıştık."

Gözlemlere dayanarak, en azından bazı kırmızı süper devler, süpernovalara dönüşmeden önce önemli dahili değişikliklere maruz kalıyor gibi görünüyor. Muhtemelen nükleer yakıt yakmanın son aşamalarıyla bağlantılı istikrarsızlıklar bu durumda gözlemlenen şiddetli patlamaları ve parlaklığı yaratıyor.

Yüksek düzeyde yayılan ışık, ilk etapta gökbilimcileri bu özel yıldız konusunda uyardı. Süpernova, patlamadan sonra da 300 gün daha izlendi ve gökbilimcilere üzerinde çalışacakları daha fazla veri sağladı.

Gözlemler, gece gökyüzünde yıldız patlamalarını en erken aşamalarında bulmaya çalışan bir proje olan Genç Süpernova Deneyi'nin bir parçası olarak yapıldı. Artık bu yeni bilgilerle, süpernova olaylarını gerçekleşmeden önce tespit etmek daha kolay olacaktır.

Jacobson-Galán, "Bu keşifle ortaya çıkan tüm yeni bilinmeyenler beni çok heyecanlandırıyor" diyor. "SN 2020tlf gibi daha fazla olayı tespit etmek, yıldız evriminin son aylarını nasıl tanımladığımızı önemli ölçüde etkileyecek, gözlemcileri ve teorisyenleri devasa yıldızların hayatlarının son anlarını nasıl geçirdiklerine dair gizemi çözme arayışında birleştirecek."

Araştırma, Astrophysical Journal'da yayınlandı.