Gökbilimciler, Kendi Galaksisinden 50 Kat Daha Büyük Bir Kara Delik Jeti Keşfettiler

Western Sydney Üniversitesi'ndeki gökbilimciler, gökyüzündeki en büyük kara delik jetlerinden birini keşfettiler.

Uçtan uca bir milyon ışık yılında daha büyük bir alana yayılan jet, muazzam bir enerjiyle ve neredeyse ışık hızında bir kara delikten uzaklaşıyor.

Sadece 93 milyon ışık yılı uzaklıktaki, NGC2663 galaksisi kozmik olarak konuşursak aslında bize oldukça yakındır.

Sıradan bir teleskopla baktığımızda, kendi Samanyolumuzun yaklaşık on katı kadar yıldıza sahip "tipik" bir eliptik galaksinin tanıdık oval şeklini görebiliyoruz.

Batı Avustralya'da CSIRO'nun Avustralya Kilometre Kare Dizisi Yol Bulucusu (ASKAP) ile NGC2663'ü gözlemlendi.

Radyo dalgaları, merkezi bir kara delik tarafından fırlatılan bir madde jeti ortaya koyuyor. Bu yüksek güçlü madde akışı, galaksiden yaklaşık 50 kat daha büyüktür: Eğer gözlerimiz onu gece gökyüzünde görebilecek yetenekte olsaydı, Ay'dan daha büyük görünürdü.

Gökbilimciler bu tür jetleri daha önce bulmuş olsa da, NGC2663'ün muazzam boyutu (1 milyon ışık yılından fazla) ve göreli yakınlığı, onu gökyüzünde bilinen en büyük jetlerden biri haline getiriyor.

Peki, ASKAP'ın hassasiyeti ve gücü, ekstragalaktik bir jetin "yakın çekim" görüntüsünü aldığında ne gördük?

Bu araştırma, Western Sydney Üniversitesi'nden doktora öğrencisi Velibor Velović tarafından yönetilmektedir ve Monthly Notices of the Royal Astronomical Society dergisinde yayımlanmak üzere kabul edilmiştir. Evrenin Evrimsel Haritası (EMU) araştırma, galaksiler arasındaki maddenin jetin kenarlarını geri ittiğine dair kanıtları görüyor.

Bu süreç jet motorlarında görülen bir etkiye benzer. Egzoz dumanı atmosferde patlarken, ortam basıncı tarafından yanlardan itilir. Bu, jetin genişleyip büzülmesine neden olur.

Aşağıdaki resimde görüldüğü gibi, şekillerinden dolayı "şok elmas" olarak bilinen jette düzenli parlak noktalar görüyoruz.

Fotoğraf: Bir jet motoruna kıyasla NGC2663'ten kara delik jetleri.

Jet motorlarında olduğu gibi, daha küçük, galaksi boyutundaki jetlerde de şok elmasları görülmüştür. Jetlerin yoğun gaz bulutlarına çarptığını ve delip geçerken onları aydınlattığını gördük. Ancak jetlerin yanlardan daraltılması daha ince bir etkidir ve gözlemlemeyi zorlaştırır.

Ancak, NGC2663'e kadar bu etkiyi bu kadar büyük ölçekte görmemiştik.

Bu bize, NGC2663'ün etrafındaki galaksiler arası uzayda jetin kenarlarını itmeye yetecek kadar madde olduğunu söylüyor. Buna ek olarak, jet maddeyi ısıtır ve basınçlandırır.

Bu bir geri besleme döngüsüdür: galaksiler arası madde bir galaksiyi besler, galaksi kara delik oluşturur, kara delik jet fırlatır, jet galaksiler arası madde tedarikini yavaşlatır.

"Odd Radio Circle" adı verilen yeni bir tür gizemli astronomik nesnenin belirlenmesinden de sorumlu olan EMU araştırması, gökyüzünü taramaya devam ediyor. Bu olağanüstü radyo jetine yakında daha birçok keşif eşlik edecek.

Yakında, kara deliklerin etraflarında oluşan galaksileri nasıl yakından şekillendirdiğini daha iyi anlayacağız.