Çalışmaya Göre, Eski İnsanlar Ateşi 1 Milyon Yıl Önce Kontrol Altına Aldı

Ateşe hâkim olmak, ilk insanlar için yepyeni dünyalara giden yolu açtı. Yemek pişirme yoluyla daha fazla besine erişmekten (bu beyin büyüklüğündeki artışı tetikledi), karanlık saatleri kullanışlı hale getirmeye ve daha sert iklimlerden sağ çıkmaya kadar insanlık tarihine çok önemli etkileri oldu.

Bununla birlikte, bu ustalığın nasıl ve ne zaman gerçekleştiği, alev kontrolümüzün 1-1,5 milyon yıl önce nasıl başlamış olabileceğine dair ipuçları incelenmeye başlandı. Şimdi bilim insanları, İsrail'deki bir Paleolitik bölgeden yaklaşık 1 milyon yıl öncesine dayanan kamp ateşlerinin gizli ipuçlarını tespit etmek için AI kullandılar.

Arkeolojik alanlardaki yangını belirlemek genellikle toprağın kızarması, renginin değişmesi, eğrilmesi, çatlaması ve malzemelerin büzülmesi gibi görsel ipuçlarına dayanır.

Yeni çalışmada araştırmacılar, derin öğrenme algoritmaları tarafından analiz edilen ve taşların, fosillerin ısıya maruz kalma durumunu tahmin edebilen çok küçük kimyasal değişiklikleri tespit edebilen spektroskopik bir "termometre" kullandılar.

İsrail'deki Kimmel Arkeoloji Bilimi Merkezi'nden arkeolog Zane Stepka ve meslektaşları, bu 'termometreyi' İsrail'deki bir bölgeden 1,0 ila 0,8 milyon yıl öncesine tarihlenen çakmaktaşı eserler üzerinde kullandılar.

Fotoğraf: Evron Taş Ocağında bulunan çakmaktaşı aletler. (Zane Stepka)

Eserler, kırmızı balçık üzerine oturan sarı-gri kumda hayvan fosillerinin yanında bulundu. Bu sitede yangın kullanımına ilişkin belirgin, görsel bir gösterge yoktu.

Ancak AI 'termometre', bazı taş aletlerin ve diş parçalarının çeşitli sıcaklıklara, bazıları 400 santigrat derecenin üzerinde ısıtıldığını öne süren ince kimyasal imzalar ortaya çıkardı. Bu, ateşle temas ettiklerini gösteriyor.

Ekip, saha açık bir yerde olduğu için bu noktada orman yangınlarını tamamen dışlayamayacakları konusunda uyarırken, alet ve kemiklerin kümelenmesi, aslında yangını erken homininlerin kontrol ettiğini gösteriyor.

Yaklaşık 150.000 yıl öncesine kadar homininler tarafından ateş kullanımının sadece korunma ve avlanma amaçlı olduğu düşünülüyordu, tıpkı Avustralyalı yırtıcı kuşların avlarını dışarı atmaya yardımcı olmak için kasıtlı olarak alevler yayması gibi. Ancak bu yangınlar gerçekten de kamp alanlarıyla sınırlıysa, bu durum aksini gösteriyor.

Bu eski arkeolojik sitelerin yalnızca bir kısmı, ateş kanıtının yanı sıra erken insan eserlerinin işaretlerini içeriyor ve bu, atalarımızın o zamanlar bu güçlü teknolojiyi zaten kullandığı fikrine ağırlık katıyor.

Araştırmacılar, yeni tekniğin daha fazla kullanılmasının, alevleri ne zaman ve nasıl evcilleştirdiğimiz hakkında daha fazla bilgi edinmemize yardımcı olabileceğini söylüyor.

Ekip, "Levant'ta bulunanlar da dâhil olmak üzere diğer Aşağı Paleolitik bölgelerden ortaya çıkarılan eserleri yeniden incelemek, potansiyel olarak erken homininler ve ateş arasındaki ilişkiye dair zamansal anlayışımızı genişletebilir" diye yazıyor.

Bu araştırma PNAS'ta yayınlandı.