Gökbilimciler, Bir Galaksi Kümesinden Gelen Işığın Neredeyse 7 Yıl Geciktiğine Tanık Oldu

1979'da, gökbilimciler gökyüzünde birbirine yakın görünen neredeyse aynı iki kuasar gördüler. Bu sözde 'İkiz Kuasarlar' aslında aynı nesnenin ayrı görüntüleridir.

Daha da ilgi çekici olan durum ise şöyle: Her bir görüntüyü oluşturan ışık yolları, kümenin farklı bölümlerinden geçiyordu. Bir yol diğerinden biraz daha uzun sürüyordu.

Bu, kuasarın bir görüntüsündeki bir değişimin 14 ay sonra diğerinde meydana geldiği anlamına geliyordu.

Kümenin kütle dağılımı, ışığı bozan ve iki yolu da büyük ölçüde etkileyen bir mercek oluşturdu.

2022 yılına geldiğimizde, Valencia Üniversitesi'nden bir gökbilimci ekibi, başka bir uzak kuasar ile benzer bir etkiyle ilgili çalışmalarını bildirdiler.

Hedef kuasarlarının birden fazla görüntüsü arasındaki zaman gecikmesini ölçmek için 14 yıl harcadılar.

Galaksi kümesi SDSS J1004+4112 bu gecikmede rol oynuyor. Kümedeki galaksilerin ve karanlık maddenin birleşimi, içinden geçerken kuasar ışığını etkiliyor.

Bu, ışığın yerçekimi merceğinden farklı yörüngelerde seyahat etmesine neden oluyor.

Fotoğraf: Hubble'ın uzaktaki kuasarın mercekli görüntülerini ve diğer mercekli nesneleri gösteren açıklamalar içeren SDSS J1004+4112 görüntüsü. (ESA/Hubble; NASA; K. Sharon/Tel Aviv Üniversitesi; E. Ofek/Caltech)

Astronomi ve Astrofizik Bölümü profesörü José Antonio Muñoz Lozano, "Gözlemlediğimiz dört kuasar görüntüsü, ışığı galaksi kümesinin yerçekimi alanı tarafından bize doğru kıvrılan tek bir kuasar'a tekabül ediyor" dedi.

"Işık ışınlarının her bir görüntüyü oluşturmak için izledikleri yörünge farklı olduğu için onları farklı zaman anlarında gözlemliyoruz; bu durumda ilk görüntüde gözlemlediğimiz sinyalin dördüncü görüntüde yeniden üretilmesi için 6,73 yıl beklememiz gerekiyor."

Sloan Digital Sky Survey, ilk olarak SDSS J1004+4112 kümesini keşfetti. Hubble Uzay Teleskobu onu 2006'da görüntüledi. Bu, ışığının mercekleme yoluyla beş görüntüye bölündüğü tek bir kuasarın ilk görüntüsüydü.

Yerçekimi merceklemesi, yerçekimi etkisi ile uzayın bir bölgesinden geçerken optik bir etki yaratır.

Fotoğraf: Kütleçekimsel merceklenme, uzaktaki bir kuasardan gelen ışığın, bir gökada kümesinden geçerken "yoldan sapmasına" neden olur. (NASA/ESA, K.Sharon (Tel Aviv Üniversitesi), E. Ofek (CalTech))

Galaksi kümeleri şaşırtıcı derecede büyük ve evrende bildiğimiz en büyük kütleçekimsel bağlı yapılardır. Bazıları binlerce galaksi içerir.

Galaksilerin birleşik yerçekimi ve kümedeki birbirine karışmış karanlık madde, kümenin içinden veya yakınından geçerken daha uzak nesnelerden gelen ışığı dolaştırabilir. Bu, küme boyunca ışığın yolunu etkileyebilir.

Bu nedenle, gökbilimciler, maddenin bir kümedeki dağılımı hakkında elde edebilecekleri tüm verilere ihtiyaç duyarlar. Buna karanlık madde de dâhildir. Hepsi, uzak bir kuasardan gelen ışığın yolunu nasıl etkilediğini anlamalarına yardımcı olur.

Bu makale ilk olarak Universe Today tarafından yayınlandı.