Ay’dan Gelen Cam Boncuklar, Dünyadaki Felaketlerin Tarihini Yansıtıyor

Ay'dan gelen mikroskobik cam parçaları, 66 milyon yıl önce Dünya'daki çoğu yaşamı öldüren ve dinozorları yok eden dev asteroit çarpması da dahil olmak üzere, Dünya üzerindeki göktaşı olaylarının tarihini ortaya çıkardı.

Bilim insanlarından oluşan bir ekip, bir dizi teknik kullanarak, , Çin Ulusal Uzay Ajansı'nın Dünya'ya geri gönderdiği 135 minik cam boncuğun oluşum zamanına kadar olan izini sürdü.

Sonuçlar, dünyamızı değiştiren olaylara yeni bir ışık tutabilir.

Curtin Üniversitesi'nden jeolog Alexander Nemchin, "Ay cam boncuklarının, dinozor neslinin tükenmesinden sorumlu Chicxulub çarpma krateri de dahil olmak üzere, en büyük karasal çarpma krater olaylarından bazılarının yaşlarıyla tam olarak örtüştüğünü bulduk" diyor.

Çalışma ayrıca, dinozorların saltanatını sona erdiren Chicxulub asteroidi gibi Dünya üzerindeki büyük çarpma olaylarına birkaç küçük çarpmanın eşlik etmiş olabileceğini öne sürüyor.

"Eğer bu doğruysa," diyor Nemchin, "Ay üzerindeki etkilerin yaş-sıklık dağılımlarının, Dünya veya iç Güneş Sistemi üzerindeki etkiler hakkında değerli bilgiler sağlayabileceğini gösteriyor."

Bir asteroit veya göktaşı çarpması, genellikle büyük miktarda ısı üreten, muazzam derecede enerjik bir olay olabilir. Hem Dünya'da hem de Ay'da bulunan silikat malzeme varsa, bu ısı daha sonra darbe küreleri adı verilen küçük cam boncuklar şeklinde bulunan erime ve yeniden oluşuma neden olabilir.

Ay'da silikatların yanı sıra birçok başka malzeme türü de vardır ve bazen bu diğer malzemeler, onları analiz edebileceğimiz kadar büyük miktarlarda çarpma kürelerine bağlanabilir.

Bu, bilim insanlarının bu kürelerden bazılarını ele geçirmeleri durumunda, nasıl, ne zaman ve oluştukları ortam hakkında daha fazla bilgi edinmek için onları inceleyebilecekleri anlamına gelir. Chang'e-5 Ay numunesi iade görevi, tam da bunu yapmak için bir fırsat sundu.

Pekin'deki Çin Jeolojik Bilimler Akademisi'nden jeolog Tao Long liderliğindeki bir ekip, Chang'e-5'in topladığı toprağın bir kısmından boyutları 50 ila 200 mikrometre arasında değişen 215 küreyi izole etti ve analizlerini yürütmeye başladı.

Bazı küreler, ayrıntılı bir çalışma yapılabilecek kadar yeterli ek materyal içermiyordu. Geri kalan 135 tanesi üzerinde araştırmacılar, yaşlarını belirlemek için kimyasal bileşimler ve kurşun-uranyum elde etmek için çeşitli testler yaptılar.

Bu, uranyumun radyoaktif bozunarak kurşuna dönüşmesine dayanan bir tekniktir. Uranyumun bozunmasının ne kadar sürdüğünü bildiğimiz için, bir numunedeki nispi uranyum ve kurşun miktarları bize numunenin yaşı hakkında bir tahmin verebilir.

Nemchin, "Ay'dan gelen bu mikroskobik cam boncukların nasıl ve ne zaman oluştuğunu belirlemek için çok çeşitli mikroskobik analitik teknikleri, sayısal modellemeyi ve jeolojik araştırmaları birleştirdik" diyor.

Sonuçlar, kürelerin çoğunlukla Chang'e-5 iniş aracının çevresindeki bölgeden yerel kaynaklı olduğunu gösteriyor. Ancak simülasyonlar, çarpma bölgesinden yaklaşık 100 kilometre uzağa fırlatılabileceğini gösteriyor.

Bu simülasyonlar ayrıca, kürelerin esas olarak 100 ila 1300 metre çapında kraterler bırakan çarpmalarda oluştuğunu da göstermektedir.

Yaş olarak, küreler birkaç milyon ila 2 milyar yıl arasında değişiyordu.

Araştırma Science Advances'te yayınlandı.