Şaşırtıcı Keşif, Kum Tepelerinin Nefes Aldığını Ortaya Çıkardı

Çöl manzaraları göründükleri kadar cansız değildir. Son zamanlarda yapılan bir araştırma, uçsuz bucaksız kum denizlerinin yalnızca hareket edip birbirleriyle etkileşime giremeyeceğini, aynı zamanda 'nefes alabileceklerini' öne sürüyor.

Araştırmacılar, icat edilmesi onlarca yıl süren süper hassas bir sonda kullanarak, kum tepelerinin düzenli olarak küçük miktarlarda su buharı soluduğunu gösterdi.

Kum daha kuru olduğunda nefes alması daha zordur. Ancak rüzgâr bir kum yüzeyinin üzerinden aktığında, üst tabakayı alıp yüzeydeki nem ve basınçta hızlı bir değişiklik yaratır. Sonuç olarak, yukarıdaki atmosferden gelen "nem dalgaları" aşağı doğru akar.

Bu akışı tespit etmek için kullanılan sonda neme karşı o kadar hassastır ki, tek bir kum tanesi üzerindeki küçük su filmlerini yakalayabilir.

Katar çölünde bir kum tepesinde cihaz, çevresindeki sıcaklık, radyasyon ve nemi sadece 20 saniyede milimetre ölçeğinde bir çözünürlükte tarayabildi.

Bu ölçümler iki tam gün boyunca her 2,7 dakikada bir tekrarlanarak büyük miktarda veri toplandı.

Yazarlar, bu kadar yüksek uzaysal veya zamansal çözünürlüğe sahip bir kumul üzerinde sekmeleri tutabilecek başka bir araç bilmiyorlar.

Yazarlar, rüzgâr hızı ve yönü ile ortam sıcaklığı ve nemi ile ilgili verilerle birlikte, çölde kumun son derece ince bir davranışını ortaya çıkardılar.

Tek tek kum taneleri aracılığıyla iletilen ısıdan farklı olarak, su buharı taneler arasında süzülüyor gibi görünüyor.

Bir kumulun gözenekleri bu nedenle yüzeyden aşağı doğru nemi taşır ve bu yollar rüzgâr estikçe yeniden yapılır.

Makine mühendisi Michel Louge, "Rüzgâr kumul üzerinde esiyor ve sonuç olarak yerel basınçta dengesizlikler yaratıyor, bu da havayı kelimenin tam anlamıyla kumun içine girip kumdan dışarı çıkmaya zorluyor. Dolayısıyla kum nefes alıyor, tıpkı bir organizmanın soluduğu gibi," diye açıklıyor.

Bu 'nefes', sıvı su olmadığında bile mikropların kum tepelerinin derinliklerinde yaşamasına izin veren şeyin bir parçası olabilir.

İlginç bir şekilde, kumulun yüzeyinde, sonda bilim insanlarının tahmin ettiğinden daha az buharlaşma ölçtü. Böyle aşırı kurak bir bölge için, kumullardan atmosfere nemin sızması nispeten yavaş bir kimyasal süreçti.

Louge, "Bu kadar düşük nem seviyelerinin ölçülebilmesi bir ilk" diyor.

Yeni sondanın hassasiyeti, bilim insanlarının tarım arazilerinin nasıl çöle dönüştüğünü daha doğru bir şekilde ölçmesine izin verebilecek bir teknoloji başarısıdır.

Louge, "Bu şekilde devam edersek, Dünya'nın geleceği bir çöldür" diye uyarıyor. Bu nedenle, çöllerin nasıl çalıştığı hakkında daha fazla bilgi edinmek gerçekten faydalı olabilir.

Kumdaki nemi hassas bir şekilde ölçebilen sondalar, uzmanların Mars'ta görünmez su belirtileri bulmasına yardımcı olabilir.

Çölün yüzeyde ıssız görünmesi, aşağıda yaşam olmadığı anlamına gelmez.

Çalışma, Journal of Geophysical Research: Earth Surface'de yayınlandı.