π simgesiyle ifade edilen Pi sayısı, matematik biliminde oldukça geniş bir alanda kullanılan ve bilinen insanlık tarihinin en eski dönemlerinden bu yana insanoğlunun üzerinde araştırmalar yaptığı deyim yerindeyse gizemlerle dolu bir sabittir. Pi sayısının matematik biliminde bir sayının da ötesinde temel bir sabit kabul edilmesi, daire ile olan ve hiçbir zaman değişmeyen ilişkisindenkaynaklanır. Pi sayısı, bir dairenin çevresinin, çapına bölünmesi ile bulunur.Pi sayısının simgesi, Eski Yunanca çevre manasına gelen περίμετρον sözcüğünden gelmektedir ve bu nedenle günümüzde π sembolü ile gösterilir. Ludolph sayısı ve Arşimet Sabiti olarak da bilinen Pi sayısı, hakkında belki de en çok spekülasyon yapılan matematik sabitlerinden biridir.
Şüphesiz bir matematik sabitiyle ilgili spekülasyon yapılması ilk aşamada kulağa mantıklı gelmese de, aslında Pi sayısı ile insanlık tarihi arasındaki ilişki tartışma konusu olmaktadır. Antik Dönem ve daha da öncesinde yapılan birçok yapının Pi sayısından faydalanılarak tasarlandığına dair görüşler, bilinen insanlık tarihinin gelişim süreciyle çelişen bir takım yorumları da peşi sıra getirmiştir. Mısır piramitlerinden Kuzey Amerikadaki yapılara dünyanın birçok farklı bölgesinde yer alan binlerce yıllık yapıların mimari planlarının incelenmesi sonucu Pi sayısını bulan araştırmacılar, günümüzden binlerce yıl öncesinde dahi medeniyet seviyesi üst düzeyde olan toplumlar olduğunu ileri sürmektedir.
Isaac Newton, Leonhard Euler, Fabrice Bellard, Nilakantha Somayaji ve Franciscus Vieta gibi bilim tarihinin en önemli isimleri, Pi sayısını kullanarak farklı formüller meydana getirmiştir. Yüzyıllar öncesinde dahi matematikçiler, Pi sabitini kullanarak farklı alanlarda hesaplamalar yapılmasını sağlayacak formüller üzerinde çalışmıştır. Pi sayısının sonsuza dek devirli bir şekilde devam ediyor olması, matematikçilerin bu sayıya olan merakının katlanarak artmasına neden olmaktadır. Günümüze dek birçok matematikçi Pi sayısının tam değerini ya da varsa tekrar periyodunu bulmak üzere sayısız araştırma yapmıştır. Nitekim 2010 yılında Fabrice Bellard, Chudnovsky algoritmasını kullanarak Pi sayısının ilk2.699.999.990.000 basamağını bulmayı başarmıştır.
Şüphe götürmeyecek bir kesinlikle Pi sayısının binlerce yıl önce bulunduğuna ve insanoğlunun matematikte ve mimari de bu sayıdan yararlandığına dair komplo teorileri ise günümüzün popüler kültüründe büyük ilgi çekmektedir. Dünya genelinde bilhassa bilim çevrelerinde kabul gören insanoğlunun ilkelden gelişmişe doğru ilerlediğini söyleyen gelişim modelini yıkmak isteyen bazı bilim insanları ve bağımsız araştırmacılar, Pi sayısından yola çıkarak bilinen insanlık tarihinin karanlık dönemlerine dair ipuçları bulmaya çalışmaktadır. Kuşkusuz bu tür düşünceler birer iddia olmanın ötesine gidememektedir.
Pi sayısı hakkındaki bu bilgilerin ardından dilerseniz artık Pi sayısı hakkındaki ilginç ve enteresan bilgilere geçelim;
Pİ SAYISI HAKKINDA İLGİNÇ BİLGİLER
Pi sembolü nereden geliyor?
Pi sayısının Sembolü π, Yunan alfabesinin 16. harfidir. Bu harf, aynı zamanda, Yunanca çevre (çember) anlamına gelen perimetier kelimesinin de ilk harfidir. İsviçreli matematikçi Leonard Euler, 1737 yılında yayınladığı eserinde, daire çevresinin çapına oranı söz konusu olduğunda, bu sembolü kullandı. Leonard Eulerden önce gelen bazı matematikçiler tarafından da, bu sembol kullanılmıştır. Ancak, Leonard Eulerden sonra gelen, tüm matematikçiler bu sembolü benimseyip kullandılar.
Eski Uygarlıklar pi sayısını kaç aldı?
M.Ö. 2000 yılı dolaylarında Babiller π = 3,125; Antik Mısırlılar ise π = 256/ 81 yani yaklaşık 3,1605′ i kullanmaktaydı. Eski Yunanda √10 ya da 3,162 sayısı kullanıldı. Archimedes ise (M.Ö. 287- 212) 3.10/71 ve 3.1/7 sayısını Pi sayısı olarak kullanmıştır. M.S. 500 yılı civarında Pi sayısı için 3, 1415929 olarak kullanılıyordu. 1424 yılında İran da virgülden sonraki 16 basamağı doğru olarak biliniyordu. 1596 yılında Alman Ludolph van Ceulen, Pi nin virgülden sonraki 20 basamağını hesapladı ve bu sayı Avrupa da Ludolph sabiti olarak bilindi. O tarihten sonra Pi sayısının virgülden sonraki milyarlarca basamağı hesaplanmıştır.
Pi sayısının kaç basamağını biliyorsunuz?
Pinin rakamlarını belleme işi de çok kişinin ilgisini çekmiştir. Bu konudaki rekor pinin ilk 67.890 rakamını bellemiş olan Lu Chao adındaki bir Çinliye aittir. Guinness Dünya rekoru olarak kayda geçen bu olay 24 saat 4 dakika almıştır. 2006 yılında Akira Haraguchi adında bir Japon pinin 100.000 rakamını ezberlediğini söylemişse de bu durum resmen izlenip bir rekor olarak kayda geçmemiştir.
Dünya pi günü hakkında ilginç bir bilgi
Pi günü dünyada, ünlü matematik sabiti pi sayısı anısına özel kabul edilmiştir ve her yıl 14 Martta kutlanmaktadır. Pi gününün 14 Martta kutlanmasının sebebi ise Amerikan tarih formatında bu günün 3/14 olarak geçmesi (Mart 14) ve bu tarihin pi sayısının en yaygın kullanımını anımsatmasıdır.
Piyi evinizde kolaylıkla bulabilirsiniz
İlk kez 1733de bir Fransız matematikçi, Georges Buffon tarafından ortaya konan ve onun adıyla anılan deney 1812de LaPlace tarafından bir probleme dönüştürülmüştür. Problem şöyle. Önünüze bir temiz kağıt alıp üstüne a aralıklarla paralel çizgiler çizin. Sonra elinize, boyu adan küçük olan bir iğne alın. İğnenin boyuna da b diyelim. (b
Bu deneyi 1901de İtalyan matematikçi Lazarini yapmışve 3408 iğneden sonra 3,1415929 oranını bulmuş. Ancak sonradan bu deneyin bağımsız gözlemcilerce görülmediği için, Lazzarininin sayımlarda taraflı davrandığı iddia edilmiş.
Pi sayısının kaç basamağı biliniyor?
Günümüzde en uzun pi hesaplama rekoru Fabrice Bellard tarafından hesaplanmıştır ve bu hesaplama 2 trilyon 700 milyar rakamdan oluşmaktadır. Pi sayısı 1.24 trilyonuncu basamağına kadar hesaplandı ki bu hesaplanan rakamı bile bilgisayara yazmak için 310 milyon sayfa, 2.4 TB harddisk yeri gerekti. Yani 1 milyon mp3 kadar.
Hakkındaki bütün bilgiler Pinin içinde mevcut
Tamamen rassal özelliği bulunduğu varsayılırsa, Pi yeterince uzunlukta yazıldığında, her rakam dizisini Pi içinde bulabilirsiniz. Yani doğum gününüzü, telefon numaralarınızı, ya da rastgele yazacağınız her hangi bir sayı Pinin bir yerlerinde vardır. Daha da ileri gidelim. Harflerle sayıları birbirine dönüştüren bir kod üretildiğinde kuramsal olarak her hangi kişinin veya kurumun adını, bir sözü, cümleyi, hatta bir kitabı Pi içinde bulabilirsiniz.
Pinin nerede karşınıza çıkacağını bilemezsiniz
Bilindiği üzere ovalarda akarsular kıvrıla kıvrıla akar. Mendereslerin oluşması ile nehrin uzunluğu iki türlü ölçülmektedir. Biri kaynaktan döküldüğü noktaya olan kuş uçuşu düz uzunluktur. Diğeri ise gerçekten suyun gittiği eğri mesafedir. Amazondan Thamese birçok nehir için bu oranı hesaplayan Hans-Henrik Stolum ortalama 3,14 değerini bulmuştur.
Pi sayısının ilk 1000 basamağı nasıl gözüküyor?
Aşağıda π sayısının ilk 1000 basamağı verilmiştir. Sonsuza uzanan bu yolculuktaki çok çok ufak sayılabilecek bu 1000 basamak bile π sayısının muhteşem güzelliğini gözler önüne seriyor.
Rasim Aliyev
georges buffon deneyi tam değil galiba