Kuzey ve Güney Işıklarının Kaynağı Theta Aurora Gizemi Çözüldü

Auroralar güneşin dünya üzerindeki etkisinin görülebilir belirtilerinden biridir. Geceleri gökyüzünde rengarenk sergi şeklinde belirirler ve Kuzey yada Güney Işıkları olarak bilinirler. Dünya’nın manyetik alanı ile etkileşim içindedirler. Bu ışıklar, elektronun yüklü gazların dünyanın çekim kuvvetiyle oluştuğunu biliyoruz. Güneş rüzgarları tarafından oluşturulan plazma akışlarıdırlar. 

Elektrik yüklü atomik parçacıklardır. Kendi manyetik alanlarını taşırlar ve dünyamızın manyetik alanıyla etkileşime girerler. Normalde bu muhteşem görüntünün ana bölgesi “auroral oval” olarak bilinir ve ekvatorun 65-70 derece kuzey yada güneyinde kutup bölgesini çevreler. Fakat auroralar daha yüksek enlemlerde de görülebilir. Bunlardan birisine, Yunan alfabesinin harflerinden biri olan theta’ya benzediği için ‘theta aurora’ denilmiştir, oval şeklin ortasından geçen bir çizgiyi andırır. 

Aurorasal oval emisyon çok iyi anlaşılmış olmasına rağmen theta auroranın kaynağı bu güne kadar pek net değildi ve bilim insanları bu konuda büyük çalışmalar yapmak istiyorlardı. Bilim insanları manyetosferin iki lobundaki (yuvarlak) parçacıkları incelediler. Lop bölgelerdeki plazmalar normalde soğuktur, ama daha önceki gözlemler, theta auroraların sıcak plazmayla bağlantılı olduğunu gösteriyordu. Southampton Üniversitesi’nden ve bu hafta Science dergisinde yayımlanan araştırmanın lideri Dr Robert Fear, “Önceden manyetosfereden giren sıcak plazmanın doğrudan güneş rüzgarından mı kaynaklanıyor yoksa dünyanın gece tarafındaki plazma örtüyle mi ilgili tam olarak bilinmiyordu.

Bir fikre göre dünyanın gece tarafındaki manyetik bağlantı daha yüksek enlemlerde sıkışıp kalmış sıcak plazma sonucu oluşuyordu.” Sonunda bu sıkıntılı problem, Avrupa Uzay Ajansı’na (ESA) ait Cluster ve NASA’nın IMAGE uydusundan 15 Eylül 2005 tarihinde toplanan veriler ışığında yapılan çalışmalar sonucu çözüldü. Bu iki uydu arasında çok yararlı bir işbirliği yapıldı. Cluster uyduları güney yarım küreye ait manyetik lop da konumlu haldeyken, IMAGE uydusu güney yarım küredeki auroranın geniş açı görüntüsünü aldı. Cluster uydularından birisi lopta karakteristik olmayan enerjik plazma gözlemlerken, IMAGE theta aurora yayını gördü. 

Dr. Fear bu konu hakkında şöyle diyor, “Enerjik plazma imzalarının yüksek enlemde meydana geldiğini fark ettik, manyetik alan çizgileri, manyetik tekrar bağlanma sürecinde kapanmıştı, bu da plazmanın görece sıcak olmasına neden oluyor. Alan çizgilerinin kapalı olması yüzünden güneş rüzgarından direk girişi gözlemlemek imkansız hale geliyor. Bulgularımızla birlikte , theta auroranın bu ve diğer davranışlarını test ettiğimizde oluşumdan plazma kapan mekanizmasının sorumlu olduğuna dair güçlü kanıtlar elde ettik.” dedi. Theta aurora’nın kaynağı ilk defa açıklandı ve bunu ESA’nın Cluster uydularına ve NASA’nın IMAGE uydusunun sunduğu imkanlara borçluyuz. Bu tür gelişmiş ekipmanlar sayesinde Dünya ve Güneş arasındaki bağlantıyı resmin genelini ayrıntılı görerek çok daha iyi anlayabiliyoruz.