Gökbilimciler Bir Kara Deliğin Bir Yıldızı Parçalamasını İzledi

Bir yıldız süper kütleli bir kara deliğe çok yaklaşırsa ne olur? Bariz bir şekilde, bir daha asla görülmemek üzere yutulmasıdır. Malzemesinin bir kısmı içeri girerken aşırı ısınır ve bu da büyük miktarlarda radyasyon yayar - genellikle X-ışınları. Bu yanlış bir açıklama değil, sadece eksik.

Bir gökbilimci ekibi sayesinde, artık bu hikâyeye dair daha fazla şey biliyoruz. Bir gelgit bozulma olayını incelemek için Lick Gözlemevinde özel bir spektrograf kullanıldı. Buldukları şey şaşırtıcıydı.

Evrendeki galaksilerde süper kütleli kara delikler bulunur. Bir yıldız, bunlardan birine yaklaştığında garip şeyler olur. Yerçekimi kuvveti, yıldızı parçalara ayırır ve malzemesinin bir kısmını 'spagettileşme' adı verilen bir süreçte gerer.

Gelgit bozulma olaylarının son çalışmaları, başka şeylerin de olduğunu gösteriyor. Örneğin, olaydan dışarı doğru akan şiddetli rüzgarlar, mahkûm yıldızın malzemesinin bir kısmını uzaya gönderir.

UC Berkeley astronomi yardımcı doçenti ekip üyesi Wenbin Lu, "Süper kütleli bir kara deliğin yapabileceği en çılgın şeylerden biri, muazzam gelgit kuvvetleriyle bir yıldızı parçalamaktır" dedi.

"Bu yıldız gelgit bozulma olayları, gökbilimcilerin galaksilerin merkezlerinde süper kütleli kara deliklerin varlığını bilmelerinin ve özelliklerini ölçmelerinin yollarından biridir."

İşte bu yüzden, gerçek bir yıldızı kıyametiyle karşılaşınca incelemek çok önemlidir. Berkeley grubu, "AT2019qiz" adlı bir olayda bir kara deliğe çok yaklaşan bir yıldızı inceledi.

Felaket, Eridanus takımyıldızındaki sarmal bir galakside Dünya'dan yaklaşık 215 milyon ışık yılı uzaklıkta meydana geldi.

Bozulma olayı optik ışıkta oldukça parlak göründüğünden, ekip üyeleri neler olduğunu daha iyi anlamak için polarize ışıkta incelemeye karar verdi. Polarize ışık dalgaları tek bir düzlemde hareket eder ve bu da ışığın yoğunluğunu azaltır. Bu, parlamayı azaltmak için polarize güneş gözlüklerinin kullandığı prensiple aynıdır.

Bu durumda, polarize ışık kullanmak, ekibin parçalanan yıldızın devamını görmesini sağladı. Genellikle bunu göremezler. Diğer benzer olayların gözlemlerine dayanarak, beklenen miktarda X-ışını da görmediler. Peki, neler oluyordu?

AT2019qiz için, spektropolarimetri gözlemleri, yıldız malzemesinin çoğunun kara deliğe girmediğini ortaya çıkardı. Bazıları uzaya döndü. Bununla birlikte, kara delikten gelen yoğun rüzgarlar, küresel olarak simetrik, yüksek hızlı bir artık yıldız malzemesi bulutu da yarattı. Ekip, saniyede yaklaşık 10.000 kilometre hızla dışarı çıkmasını izledi.

UC Berkeley astronomi profesörü ve araştırma ekibinin bir üyesi olan Alex Filippenko, "Bu, gelgitle spagettileşmiş bir yıldızın etrafındaki gaz bulutunun şeklini ilk kez çıkaran şey" dedi.

Bir yıldızın bozulmasına bu benzersiz bakış, gökbilimcilerin bu ve diğer benzer gelgit bozulma olaylarından neden büyük miktarlarda yüksek enerjili X-ışınları görmediklerini açıklıyor. Güçlü rüzgarlar bulutu oluşturdu ve bulut, bozulmadan kaynaklanan yüksek enerjili radyasyonun çoğunu engelliyor.

Polarize ışığın kullanılması, diğer yıldızlar süper kütleli kara deliklerle karşılaştığında neler olduğunu incelemek için önemli bir araç sağlar. Ayrıca gökbilimcilerin kara deliğin toplanma diskindeki olaylara erişmesini sağlar.

Filippenko, "Bu bozulma olayları o kadar uzakta ki onları gerçekten çözemezsiniz, olayın geometrisini veya bu patlamaların yapısını çalışamazsınız" dedi. "Ancak polarize ışığı incelemek, maddenin o patlamadaki dağılımda nasıl şekillendiği hakkında bazı bilgiler çıkarmamıza yardımcı oluyor."

Bu tür parlak "patlamalardan" gelen polarize ışık, bu olayları haritalamak için değerli bir araçtır. Nihayetinde, bu tür gözlemler, bir gelgit bozulma olayının geliştikçe "tomografik" bir resmini oluşturmaya yardımcı olabilir - çok uzak bir galakside olsa bile.

Bu makale ilk olarak Universe Today tarafından yayınlandı.