Gökbilimciler Şimdiye Kadarki En Uzak (Dolayısıyla En Erken) Galaksinin Dönmesini Ölçüyor

Evrendeki cisimler sabit durmazlar - hareket eder, etkileşir, dönerler. Galaksiler özellikle bu hareketleri gösterirler ve dönmeleri evrimlerinde çok önemli bir unsurdur. Gökbilimciler şimdiye kadarki en erken galakside böyle bir dönme ölçtüklerini açıkladılar - bu cismin ışığı, Büyük Patlama'dan sadece 550 milyon yıl sonra, Galaksiler Çağı'nın şafağından geliyor.

MACS1149-JD1 olarak bilinen bu galaksinin ölçümleri The Astrophysical Journal Letters'da yayınlandı. Ekip, galaksinin kırmızıya kaymasını ölçmek için Atacama Büyük Milimetre/Milimetre-altı Dizisini (ALMA) kullandı.

Genişleyen bir evrende yaşıyoruz ve ışığın hızı sınırlı. Bu nedenle ışığın uzak cisimler arasında seyahat etmesi belirli bir zaman alır. Seyahat ederken, evren genişler ve uzak bir galaksiden gelen ışığın dalga boyları uzar, bu da aldığımız ışığı elektromanyetik spektrumun daha kırmızı kısmına kaydırır, dolayısıyla "kırmızıya kayma" terimi kullanılır.

Ancak hareketin ışık üzerinde de etkisi vardır. Bize doğru ve bizden uzaklaşan bir siren sesindeki Doppler kayması gibi, parlak bir cisim bize doğru hareket ettiğinde daha mavi, bizden uzaklaştıkça daha kırmızı olur. Dönen bir galaksinin de daha mavi bir tarafı (bize doğru geliyormuş gibi görünen kısmı) ve görüş alanı dışında dönen daha kırmızı bir tarafı olacaktır. 

Ekip, bu ölçümle JD1'in saniyede 50 kilometre hızla döndüğünü, Samanyolu diskinin saniyede 220 kilometrelik dönüş hızından daha yavaş olduğunu tahmin etti. Ancak JD1, kendi galaksimizden çok daha küçük. 100.000 ışık yılı genişliğindeki Samanyolu’na kıyasla yalnızca 3.000 ışık yılı çapa sahip.

Waseda Üniversitesi'nden ortak yazar Profesör Akio Inoue yaptığı açıklamada, "JD1'in dönüş hızı, daha sonraki dönemlerdeki galaksilerden ve Galaksimizden çok daha yavaş ve JD1'in bir dönme hareketi geliştirmenin ilk aşamasında olması muhtemel." dedi.

Bu galaksi büyüdükçe, dönme bir gaz ve yıldız diski oluşturacaktır. Çalışmada ölçülen bu ilk hareket, gökbilimcilerin bizimki gibi galaksilerin nasıl oluştuğunu anlamaya başlamasını sağlıyor. Diğer uzak cisimlerin ölçümleriyle birlikte, galaksi evriminin daha net bir resmi oluşmaya başladı.

University College London'dan ortak yazar Profesör Richard Ellis, "Yüksek kırmızıya kayma gösteren, yani çok uzak, galaksileri bulmanın ötesinde, gaz ve yıldızların iç hareketlerini incelemek, mümkün olan en erken evrendeki galaksi oluşum sürecini anlamak için motivasyon sağlıyor." diye ekledi.

Ekip ayrıca, bu galakside 300 milyon yıldır parladığına inanılan olgun yıldız popülasyonunun yaşını da ölçtü ve evrenin şu anki yaşının yaklaşık yüzde ikisinde olduğu zaman oluştuklarını öne sürdü.

Bu içerik IFLSCIENCE’da yayınlanmıştır.