Farklı Gezegenlerde Yaşamı Aramak Konusunda Artık Yeni Bir Anlayışa Sahibiz

Şu anda Dünya, gezegensel yaşanabilirlik için tek planımız. Büyük, geniş galaksinin başka bir yerinde belki de yaşam olabilir, fakat henüz bunu keşfedemedik.

Bugüne kadar bulduğumuz 5.300 gezegenin çoğu, ev sahibi yıldızlara, Dünya'nın Güneş'e olduğundan çok daha yakın. Bu yakınlık nedeniyle, sadece aşırı sıcak olmakla kalmıyor, aynı zamanda gelgitle yerlerine kilitleniyorlar. Bu, bir tarafın daima yıldıza baktığı, sürekli gün ışığında aşırı ısındığı ve diğerinin her zaman dondurucu, sonsuz karanlıkta olduğu anlamına gelir.

Yeni bir makale, yakın yörüngede dönen, çift kişilikli ötegezegenlerde yaşanabilir olabilecek bir yer olduğunu buldu: Terminatör olarak bilinen, gündüzün geceyle buluştuğu ince alacakaranlık bölgesi.

California Irvine Üniversitesi'nden jeofizikçi Ana Lobo, "Sıvı suya sahip olmak için doğru sıcaklıkta olan bir gezegen istiyoruz" diyor.

"Burası, gündüz tarafının yaşanabilirliğin çok ötesinde kavurucu sıcak olabileceği ve gece tarafının donacağı, potansiyel olarak buzla kaplı olduğu bir gezegen. Gece tarafında büyük buzullarınız olabilir."

Dünya benzeri dış gezegen arayışımız şu anda teknolojimizin sınırlamaları nedeniyle biraz engelleniyor. En kullanışlı tekniklerimiz, yıldızlarının etrafında 100 günden daha kısa bir sürede dönen dünyaları bulmakta en iyisidir.

Sadece Güneş gibi yıldızlara bakıyor olsaydık, bu potansiyel yaşanabilirlik için bir sorun teşkil edebilirdi. Yine de galaksideki yıldızların çoğu kırmızı cücelerdir; kendi yıldızımızdan daha küçük, daha sönük ve çok daha soğuk.

Bu, yaşanabilir bölgenin biraz daha yakın olabileceği anlamına gelirken, aynı zamanda gelgit kilitlenmesi sorununu da beraberinde getiriyor. Bu, iki cisim arasındaki yerçekimi etkileşimi, küçük cismin dönüşünü yörüngesiyle aynı periyoda "kilitlediğinde" meydana gelir, böylece bir taraf her zaman daha büyük cisme bakar. Özellikle yakın yörüngelere sahip ötegezegenlerde meydana gelir, çünkü yıldızın yerçekimi ötegezegeni, bozulma bir fren etkisi uygulayacak şekilde gerer. Bunu Dünya ve Ay ile de görüyoruz.

Bazen "göz küresi gezegenleri" olarak bilinen ötegezegenler için bu, gündüz tarafı ve gece tarafının en misafirperver olmayabilecek iklim uçlarını deneyimlemesi anlamına gelir. Bu tür dünyaların yaşanabilir olup olmayacağını belirlemek için Lobo ve meslektaşları, genellikle Dünya için kullanılan değiştirilmiş iklim modelleme yazılımı kullandılar.

Dış gezegenlerin potansiyel yaşanabilirliğini belirlemeye yönelik önceki girişimler, Dünya'daki yaşam gerektirdiğinden, su açısından zengin dünyalara çok daha fazla odaklanmıştı. Ekip, dünya dışı yaşam belirtileri aramamız gereken dünya yelpazesini genişletmeyi umuyordu.

Fotoğraf: Gelgitle kilitlenmiş bir dünyanın yaşanabilir bölgesi nasıl görünebilir? (Ana Lobo/UCI)

Lobo, "Yaygın okyanuslara sahip olmamalarına rağmen göllere veya diğer daha küçük sıvı su kütlelerine sahip olabilecek, suyla sınırlı gezegenlere dikkat çekmeye çalışıyoruz ve bu iklimler aslında çok umut verici olabilir" diye açıklıyor.

İlginç bir şekilde, ekibin çalışması, daha fazla suyun göz küresi gezegenlerini daha az yaşanabilir hale getirme olasılığının yüksek olduğunu gösterdi. Böyle bir dünyanın gündüz tarafı sıvı okyanuslara sahip olsaydı, yıldızla etkileşim atmosferi tüm dış gezegeni kaplayabilecek buharla doldurarak boğucu sera etkisine neden olurdu.

Bununla birlikte, ötegezegenin çok fazla toprağı varsa, o zaman sonlandırıcı daha yaşanabilir hale gelir. Orada, gece tarafı buzullarından gelen buz, sıcaklıklar donma noktasının üzerine çıktıkça eriyebilir ve sonlandırıcıyı dış gezegeni çevreleyen yaşanabilir bir kuşak haline getirebilir.

Bu, Astrobiology dergisinde yayınlanan 2013 tarihli bir makalenin bulgularına benzer. Birlikte, Güneş Sistemi dışındaki gezegenlerin atmosferlerinde yaşam belirtileri için gelecekteki aramalarda karışıma göz küresi ötegezegenlerini eklememize değeceğini öne sürüyorlar.

Ekibin araştırması The Astrophysical Journal'da yayınlandı.