Yaban Mersini Neden Mavidir?

Yaban mersini özellikle kendine özgü bir renge sahiptir- adı da buradan gelmektedir. (ingilizce karşılığı  “blueberry” olarak geçer ve “blue” yani “mavi” adı renginden gelir)

Ancak mavi doğada nadir bulunan bir renktir ve doğal olarak oluşan çok az organik bileşik canlılara bu rengi verir. Peki yaban mersini tam olarak neden mavidir?

Bilim insanlarının yakın zamanda bu bilmeceyi çözdüğü ortaya çıktı - ve sorun meyve kabuğu değil.

Science Advances dergisinde 7 Şubat'ta yayınlanan bir çalışmada araştırmacılar, meyvenin mumsu kaplamasındaki küçük, rastgele düzenlenmiş kristallerin ışığı dağıtarak yaban mersinine kendine özgü çivit mavisi görünümünü verdiğini buldular.

Mavi tonlar canlılarda nadiren ortaya çıkar. Mavi çanlar, kelebekler ve tropik kurbağalar gibi örneklerin çoğu, bu tonu üretmek için (çoğunlukla yırtıcıları caydırmak için) akıllıca hilelere güvenir. Safir ve lapis lazuli gibi mavi kaya ve mineralleri bile bulmak zordur.

Yaban mersini ise daha da gizemlidir.

"Yaban mersininin mavisi ezilerek 'çıkarılamaz' - çünkü meyveden sıkılabilen pigmentli meyve suyunda bulunmaz. Bu nedenle renkte bir tuhaflık olması gerektiğini biliyorduk," diyor İngiltere'deki Bristol Üniversitesi'nde araştırmacı olan çalışmanın baş araştırmacısı Rox Middleton.

Yaban mersini antosiyanin adı verilen güçlü pigmentler içerirken, bunlar meyve kabuğunun çivit mavisi tonundan tamamen farklı, koyu kırmızımsı-mor bir renge sahiptir. Bununla birlikte, çoğu bitki gibi yaban mersini de su geçirmez bir kaplama ve enfeksiyona karşı bariyer görevi gören ince bir koruyucu balmumu tabakasıyla kaplıdır.

 

Middleton'ın ekibi mavi tonun meyvenin dışından geldiğinden şüphelendi. Bu yüzden bu balmumundan bir örnek aldılar ve bir karton parçası üzerinde yeniden kristalleştirdiler. Bu işlem, yaban mersininin ayırt edici indigo rengine sahip ultra ince kristal bir kaplama oluşturdu. Bu tabakaya yakından baktıklarında, meyvenin kendine özgü rengini üretmek için mavi ve UV ışığı saçan balmumu içinde rastgele bir kristal yapı dağılımı buldular.

Middleton, "Bu, doğanın önemli bir renklendirici için ultra ince bir katman olan gerçekten zarif bir hile kullanmak üzere evrimleştiğini gösteriyor" dedi. "Daha önce kimsenin görmediği yeni bir mavi kaplama yapmak için balmumunu hasat ederek bu rengi yeniden üretebilmek daha da heyecan vericiydi."

Bu keşif, sürdürülebilir ve biyouyumlu mavi kaplamalar ve renklendiriciler için heyecan verici fırsatlar sunuyor. Araştırmacılar, bunların sensörlerden inşaata ve otomotiv boyalarına kadar her alanda kullanılabileceğini belirtiyor. Ancak bu mumların bitkilerdeki kapsamlı ve büyük ölçüde bilinmeyen işlevleri, bu yeni renklendiricilerin potansiyel olarak araştırmacıların henüz keşfetmeye bile başlamadığı birçok başka faydalı özelliğe sahip olduğu anlamına da geliyor.

 

Ekip şimdi balmumunu hazırlamak ve uygulamak için daha basit yollar olup olmadığına bakıyor.

 

"Bu doğal balmumunun tüm bu işlevselliğini sentetik olarak tasarlanmış malzemelere dönüştürmek hayal!" dedi Middleton.

Bu içerik LIVESCIENCE’ de yayınlanmıştır.