Uzay

Türk Bilim İnsanının Büyük Başarısı: “Burçin’in Galaksisi”

Murat Başoğlu

07-01-2017 09:51
131496 kez okundu.

Türk Bilim İnsanının Büyük Başarısı: “Burçin’in Galaksisi” — PGC 1000714 olarak daha önce kataloglanan galaksinin fotometrik bir çalışmasını yapan Burçin Mutlu Pakdil, bu galaksinin literatürde daha önce tanımlanmamış bir özelliği olan Hoag tipi bir galaksi olduğunu keşfetti.

Son günlerde tüm yaşadıklarımıza rağmen yüzlerimizde küçük bir tebessümden fazlasını bırakan Burçin Mutlu Pakdil, Beşiktaş Anadolu Lisesinde başarıyla mezun olduktan sonra, Ankara Bilkent Üniversitesi Fizik bölümünde okumaya hak kazanmıştır. Başarılı bir üniversite eğitiminden sonra Arkansas Üniversitesi, Minesota Üniversitesi, Teksas Tech Üniversitelerinde doktora ve akademik çalışmalarını yürütmektedir.

Dünyadan yaklaşık 359 milyon ışık yılı uzaklıkta gökbilimcilerin sık gözlemleyemediği ve günümüzde eşine pek rastlanmamış çift halkalı bir galaksi özelliği Burçin Mutlu Pakdil Tarafından keşfedildi. Bu araştırma, nadiren gözlenen Hoag tipi galaksilerin bir sınıfına ait iki dairesel halkayla çevrelenmiş halde eliptik bir çekirdeğin incelenmesinden oluşuyor. Bu çalışmayı da önemli ve farklı kılan, yıllar sonra ilk defa Hoag tipi galaksi keşfinin yanı sıra, bu kadar iyi bir eliptik çekirdek gözlenmesidir.

Burcin Mutlu-Pakdil ve arkadaşları Şili dağlarında geniş çaplı bir teleskop kullanarak sadece Güney Yarımküre’de kolayca gözlemlenen galaksinin çoklu dalga boyu gözlemini yaptılar ve bu görüntülerin farklı dalga boylarında olmasının farklı oluşum zamanlarına rastladığını keşfettiler. Kırmızı ve daha eski (5.5 milyar yıl) merkezi çekirdeği çevreleyen mavi ve genç (0.13 milyar yıl) dış halka bulan araştırmacılar, orta gövde çevresinde de bir halka bulunca şaşırdılar. Bu ikinci halkayı belgelemek istedikten sonra çalışmalarını bu yönde sürdüren ekip, yoğun uğraşlarından sonra ikinci bir halka keşfini yapmış oldular.

Galaksi halkaları, çarpışan gazların yıldızlarda oluşturduğu bölgelerdir. Mutlu-Pakdil, “Farklı renkteki iç ve dış halkalar, galaksinin iki farklı oluşum periyodu geçirdiğini göstermektedir. Alınan bu anlık görüntülerden yola çıkarak, bu olağan dışı galaksinin zaman içinde nasıl oluştuğunu anlamamız mümkün değil” diyor. Araştırmacılar diğer galaksilerin benzer görüntülerine bakarak, bu sıra dışı galaksilerin nasıl oluştuklarını ve geliştiklerini anlamaya çalışıyorlar.

Solda, PGC 1000714 olarak bilinen galaksinin sahte renklerdeki görüntüsü yer almaktadır. Sağda ise, B-I renk dizin haritasında, mavi dış halka ve yeşil iç halka görülmektedir. Telif: Ryan Beauchemin

Galaksi şekilleri, iç ya da dış çevresel etkileşimlerin ürünü olabilirken, yazarlar, dış halkanın, bu galaksinin bir zamanlar yakındaki, gaz bakımından zengin bir cüce galaksinin bir bölümünün bir parçası olmasının bir sonucu olabileceğini düşünüyor. Ayrıca, halka geçmişinin tam olarak anlaşılabilmesi için de yüksek çözünürlüklü kızılötesi verilerin toplanması gerektiğini belirtiyorlar.

Keşfedilen galaksinin ismi konusuna açıklık getirmek gerekirse; galaksi henüz resmi olarak isimlendirilmemekle birlikte, literatürde PGC 1000714 katalog numarası ile bilinmektedir. Burcin Mutlu-Pakdil, galaksiyi bilim dünyasına tanıtan makalenin başyazarıdır.

Röportaj videosu: