Samanyolu'nun En Ayrıntılı Haritasında Tuhaf "Yıldız Depremleri" ve 1,5 Milyar Yıldızın Detayları Ortaya Çıktı

Avrupa Uzay Ajansı'nın (ESA) Gaia görevi, galaksimiz Samanyolu'nun şimdiye kadarki en ayrıntılı haritasını oluşturuyor. Aralık 2020'de 1,8 milyar yıldızın konumunu, parlaklığını, rengini ve doğru hareketini bildirdi. Şimdi ESA tüm verileri yayınlayarak Güneş Sistemi'nden kozmosun en uzak noktalarına kadar uzanan gerçek bir gözlem hazinesini ortaya koyuyor.

50 farklı bilimsel makalenin eşlik ettiği tam sürüm, galaksimizdeki 1,5 milyar yıldızın sınıflandırılmasını içeriyor ve bu da bize söz konusu nesneler hakkında şimdiden çok şey söylüyor. Ancak Gaia daha da ileri giderek milyonlarca yıldız için devasa bir kimya veri tabanı sağlıyor; bir yıldızın ışık spektrumu bize kimyasal bileşenleri söyler ve yaş, sıcaklık, renk, kütle, metaliklik, bize doğru veya bizden uzaklaşma hızları ve daha fazlasını hesaplamak için kullanılabilir.

Bu imza sayesinde Gaia, Samanyolu'nda oluşmayan, ancak kendi galaksimiz sayısız galaktik uydularından birkaçını atıştırıp parçaladığı için geçmiş galaksi birleşmeleri sırasında alınan yıldızları bile tanıyabildi ve izleyebildi.

Fransa'daki Observatoire de la Côte d'Azur'dan ve Gaia işbirliği üyesi Dr. Alejandra Recio-Blanco yaptığı açıklamada, "Galaksimiz yıldızların güzel bir erime potasıdır. Bu çeşitlilik son derece önemli çünkü bize galaksimizin oluşum hikayesini anlatıyor. Galaksimizin içindeki göç ve dış galaksilerden toplanma sürecini ortaya koyuyor. Aynı zamanda Güneşimizin, ve bizim, farklı kökenlerden gelen yıldızların ve gazların bir araya gelmesiyle oluşan sürekli değişen bir sisteme ait olduğunu açıkça gösteriyor.” dedi.

Görev ayrıca, 813.000 ikili yıldızın ayrıntılı gözlemleri ve konum, mesafe, yörünge ve kütle ölçümleri ile ikili yıldızların şimdiye kadarki en büyük kataloğunu da rapor ediyor. Ve hepsi bu değil. Gaia sadece yıldızların nasıl hareket ettiğini değil, aynı zamanda kendi içlerinde nasıl değiştiklerini de takip ediyor. 10 milyon değişen yıldızdaki parlaklık değişimini ölçtü.

Video: https://www.youtube.com/watch?v=BTzifJxi7wE

En şaşırtıcı keşiflerden biri, Gaia o kadar güçlü ki binlerce yıldız için "yıldız depremlerini" (bir yıldızın yüzeyindeki hareketler) tespit edebildi, aslında bunun için tasarlanmamıştı.

Belçika'daki KU Leuven'den ve Gaia işbirliği üyesi Conny Aerts, "Yıldız depremleri bize yıldızlar, özellikle de iç işleyişleri hakkında çok şey öğretiyor. Gaia, devasa yıldızların 'asterosismolojisi' için bir altın madeni sunuyor" diye ekledi.

Video: https://www.youtube.com/watch?v=hMaiTLVFpEw

Bu haritada "yıldız" olanlar sadece yıldızlar değil. Gaia, Samanyolu'ndaki tozun 3 milyon piksellik bir haritasını çıkarmak için 470 milyon yıldızın ışığını kullandı. Ayrıca gezegenimizin yakınında, Neptün'ün yörüngesinin ötesine kadar uzanan, 156.000 asteroit gözlemledi ve dev gezegenlerin ve Mars'ın 31 ayını hedef aldı. Galaksimizin ötesinde, 1,9 milyon kuasar ve 2,9 milyon galaksi ölçtü.

ESA'da Gaia Proje Bilimcisi Dr. Timo Prusti, "Belirli nesneleri hedefleyen diğer görevlerden farklı olarak, Gaia bir araştırma görevidir. Bu, Gaia'nın milyarlarca yıldızla tüm gökyüzünü birden çok kez incelerken, diğer daha özel görevlerin kaçıracağı keşifler yapmasının kaçınılmaz olduğu anlamına geliyor. Bu onun güçlü yönlerinden biri ve astronomi topluluğunun galaksimiz ve çevresi hakkında hayal edebileceğimizden daha fazlasını öğrenmek için yeni verilerimize gömülmesini sabırsızlıkla bekliyoruz." diye açıklıyor.

Genellikle görev, tüm bu gözlemleri daha da kesin hale getirecek olan dördüncü ve son veri yayınıyla sona erer. Bununla birlikte, 2027'den önce iki yıllık bir uzatma ve beşinci bir veri yayınlama olasılığı var.

Bu içerik IFLSCIENCE’da yayınlanmıştır.