Güneş Sistemi’ndeki En Yaşlı ve En Genç Gezegen Hangileridir?

Yaklaşık 5 milyar yıl önce, Güneşimiz tam teşekküllü bir yıldız olmak için çekirdeğinde hidrojeni helyuma dönüştürmeye başladı. Bu bebek Güneş, çoğunlukla oluşturduğu nebuladan gelen hidrojen, ancak aynı zamanda daha karmaşık moleküllerden bir madde diski ile çevriliydi. Bu diskteki etkileşimler, büyüyen ve diğerleriyle etkileşime giren buzlu ve tozlu tanecikler üretti. Bu diskin gazlı parçaları da diğerlerinden ayrılmış olabilir. Ve bu çalkantılı kaostan gezegenler ortaya çıktı.

 

Güneş Sistemi’ndeki en yaşlı gezegen hangisidir?

İlk oluşan, muhtemelen Güneş Sistemi’nin ilk 3 milyon yılında, Jüpiter'dir. Bu şekilde çok büyük ve güçlü hale geldi, diğer gezegenlerden çok daha büyük. Jüpiter o kadar büyük ki, 318 Dünya kütlesine sahip. Aslında, Jüpiter ile Güneş arasındaki ağırlık merkezi - Jüpiter'in Güneş etrafında döndüğü nokta - Güneş'in merkezi değil, yüzeyinin hemen dışındadır. Yani Jüpiter tam olarak Güneş'in etrafında bile dönmüyor.

Jüpiter'in ardından Satürn de büyümeye başladı, onu Neptün ve Uranüs izledi. Her ne kadar son ikisi epey yol almış olsa da, Jüpiter ve Satürn dış Güneş Sistemi’ndeki gazın büyük bir bölümünü çoktan süpürmüşlerdi. Jüpiter sistemi kesinlikle her şeyin yaşlanabileceği yerdir. Europa, Io ve Ganymede gibi aktif ayları olmasına rağmen, ayı Callisto Güneş Sistemi'ndeki en eski yüzeye sahiptir.

Bu süre zarfında, iç Güneş Sistemi’nde, yayılmış molozların arasından dört kayalık gezegen ve bir cüce gezegen ortaya çıkıyordu. Kayalık öngezegenin ortaya çıkması daha uzun sürdü, belki de 100 milyon yıla yakın, çünkü kayalık cisimler arasındaki çarpışmalara bağlıydı. Mars bugünkü boyutuna Dünya ve Venüs'ten daha hızlı ulaşmış olabilir, ancak kesin zamanlama belirsizliğini koruyor. Genellikle katı astronomik cisimlerin yaşları, yüzeylerindeki kraterlerin sayısı kullanılarak tahmin edilir, ancak yüzey değişikliklerinin olduğu gök cisimleri bunu karmaşık hale getirir.

 

Güneş Sistemi’ndeki en genç gezegen hangisidir?

Dolayısıyla oluşum modellerine göre Jüpiter'in en yaşlı olması mantıklı olsa da en genci bulmak o kadar kolay değil. Gezegenlerin, bugün gördüğümüzle tutarlı özelliklere sahip olmasının yanı sıra, toplu kütlelerinin yerinde olması ihtiyacını göz önünde bulunduran alternatif bir yaklaşım benimseyebiliriz. Sonra en genç arasındaki bağlam, Dünya ve Uranüs arasında iki başlı bir yarış haline gelir.

Bu beklenmedik dünyaların en genç olarak ortaya çıkmasının nedeni, her ikisinin de büyük çarpışmalar yaşamış olmalarıdır. İlkel Dünya muhtemelen Mars büyüklüğünde bir küçük gezegen olan Theia ile çarpıştı ve bu dramatik olaydan Ay oluştu. Bu yaklaşık 4,5 milyar yıl önce gerçekleşti. Ay'ın katılaşması yaklaşık 200 milyon yıl sürdü. Sarsılan Dünya'nın, okyanusların ve tektonik plakaların oluşumuyla, ikincisi belki de 3,6 milyar yıl önce, bugünkü haline gelmesi için biraz daha zamana ihtiyacı olacaktı.

3 ila 4 milyar yıl önce, Uranüs, içini alt üst eden, kendi yanında dönmesine neden olan ve en tuhaf manyetik alanı yaratan Dünya büyüklüğünde bir dünya ile çarpıştı. Dolayısıyla, hangi gezegenin en genç olduğu söz konusu olduğunda, kesin bir sonuca varmak için gerçekten ne demek istediğimizi tam olarak tanımlamamız gerekiyor. Bunun yanında, gezegen tanımı kolayca sınırlayıcı ve tartışmalı hale gelebilir, sadece küçük Plüton'u düşünün.

Bu içerik IFLSCIENCE’da yayınlanmıştır.