Güçlü Jeomanyetik Fırtına, Düzinelerce SpaceX Uydusunu Kullanılmaz Hale Getirdi

Şirket, güçlü bir jeomanyetik fırtınanın geçen hafta SpaceX tarafından fırlatılan 40 Starlink uydusunu kullanılamaz hale getirdiğini duyurdu.

Elon Musk'ın şirketi, Florida'daki Kennedy Uzay Merkezi'nden 49 uyduyu taşıyan bir Falcon 9 roketi fırlattı, ancak bir gün sonra vuran bir jeomanyetik fırtına, uyduları Dünya'ya geri gönderdi.

SpaceX yaptığı açıklamada, "Ne yazık ki, perşembe günü konuşlandırılan uydular cuma günü jeomanyetik bir fırtınadan önemli ölçüde etkilendi" dedi.

Ön analizler, düşük irtifalarda artan sürtünmenin uyduların yörünge yükseltme manevralarına başlamak için güvenli moddan çıkmalarını engellediğini ve 40'a kadar uydunun Dünya atmosferine yeniden gireceğini veya zaten yeniden girmiş olduğunu gösteriyor.

Jeomanyetik fırtınalar, bir güneş rüzgârı dalgasıdır. Güneş'ten gelen yüklü parçacıklar, Dünya'nın manyetik alanına çarptığında, Dünya'nın üst atmosferinde yüklü parçacıklar ve akımlar oluşturduğunda meydana gelir.

Dalgalanma, üst atmosferi ısıtır ve atmosferik yoğunluğunu artırır, öyle ki, düşük Dünya yörüngesindeki uyduların yaşadığı sürtünme, onları Dünya'ya geri döndürmek için yeterli olabilir. Uyduların yaşadığı jeomanyetik fırtına, 30 Ocak'ta bir koronal kütle atımı tarafından başlatılan güneş rüzgarından geldi.

Fırlatmadan sonra, 49 SpaceX uydusu Dünya'dan 210 kilometre yakın yörüngede dönmeye başladı. Bu düşük yörünge, fırlatma sonrası bir arıza durumunda uyduları kolayca atılabilir hale getirmek için kasıtlı olarak tasarlandı, ancak düşük yörünge aynı zamanda onları jeomanyetik fırtınaya karşı savunmasız bıraktı.

SpaceX yaptığı açıklamada, uyduların GPS sistemlerinin, fırtınanın atmosferik sürtünmeye "önceki fırlatmalara göre yüzde 50'ye kadar daha fazla artışa" neden olduğunu gösterdiğini söyledi.

Bu "kenardan" konumlandırma, uydunun atmosferden geçen yüzey alanını azaltarak, uyduların hızlı yavaşlamasını durdurma girişimiydi.

Ama çekiş çok fazlaydı. Uyduların kırk tanesi şimdi Dünya'ya geri düşmeye ayarlandı. SpaceX, kamuoyuna, şirketin uyduları dünyaya yeniden girişte parçalanacak şekilde tasarlandığından, "yörüngesel enkaz oluşmadığını ve hiçbir uydu parçasının yere çarpmayacağını" garanti ediyor.

İlk Starlink uydularının 2019'da tanıtılmasından bu yana, SpaceX bunlardan 2.000 tanesini Dünya yörüngesine yerleştirdi ve şirket, Dünya yörüngesindeki “mega takımyıldızına” 42.000 kadar uydu yerleştirmeyi planlıyor.

Starlink programı, müşterilerine dünyanın her yerinden yüksek hızlı internet hizmeti verecekti, ancak uyduları genellikle gece gökyüzünde astronomik gözlemleri mahveden parlak çizgiler bıraktığı için gökbilimciler tarafından sürekli eleştirilere maruz kaldı.

2021'de yapılan bir araştırma, çalışmayan uydular ve kullanılmış roket aşamaları da dahil olmak üzere şu anda Dünya'nın yörüngesinde dönen 9.300 ton (8.440 metrik ton) uzay nesnesinin gece gökyüzünün genel parlaklığını yüzde 10'dan fazla artırdığını ve Dünya'nın büyük bölümünü kapladığını gösterdi.

Gökbilimciler, ayrıca bu SpaceX uydularının diğer şirketler veya ülkeler tarafından kullanılabilecek Dünya'nın yakın yörünge yuvalarını tıkadığını söylüyor.

Uzay uzmanları, Starlink'in birinci nesil takımyıldızının ilk 12.000 uydusunun yörüngeye girdiğinde, düşük Dünya yörüngesindeki iki uzay aracı arasındaki yakın ıskalamaların yüzde 90'ına kadarından sorumlu olabilecekleri konusunda uyardılar.