Gözlemlenen En Yakın ve En Hızlı Ekstra-Galaktik Hızlı Radyo Patlaması 

Radyo astronomi, gök cisimlerinin radyoelektrik dalgaları alanındaki elektromanyetik ışımasını inceleyen astronomi dalıdır. Radyo astronomları, gizemli ve çok kısa bir radyo dalgaları emisyonu olan, en yakın tekrar eden hızlı radyo patlamasını (FRB) tespit ettiler. Algılama, bir sonraki en yakın FRB'den 40 kat daha yakın olan, 12 milyon ışık yılı uzaklıktan daha kısa bir sarmal gök ada olan M81 gök adasından geliyor.

FRB'ler saniyenin yalnızca binde biri kadar sürer ve çoğu milyarlarca ışık yılı uzaklıktaki galaksilerden gelip yalnızca bir kez gerçekleşir. Birkaçı, M81'deki gibi düzenli olarak tekrar eder. Bazıları kökenlerine kadar izlendi ve FRB'lerin üretimi magnetarlara -manyetik alanlara sahip tuhaf nötron yıldızlarına- bağlandı.

Ancak Nature ve Nature Astronomy dergilerinde iki makalede tartışılan FRB 20200120E'nin gözlemleri bir sürprizi ortaya çıkardı. Üretim, bir magnetarın içinde olmasını bekleyeceğimiz bir bölgeden gelmiyordu. M81'in ana diskinin yörüngesinde dönen küresel bir yaşlı yıldız grubu olan küresel bir kümeden geliyordu.

ASTRON ve Amsterdam Üniversitesi'nden ekip lideri Dr. Kenzie Nimmo yaptığı açıklamada, "Küresel bir kümeden hızlı radyo patlamaları bulmak harika. Burası sadece eski yıldızları bulabileceğiniz uzayda bir yer. Evrenin daha ilerilerinde, yıldızların çok daha genç olduğu yerlerde hızlı radyo patlamaları bulundu. Bu başka bir şey olmalıydı." dedi.

Nötron yıldızları, Güneş'imizin kütlesinin 10-25 katı olan bir yıldızın süpernovaya dönüşerek, çapı yaklaşık 20 kilometre olan, ancak ağırlığı 1.4 güneş kütlesi olan, inanılmaz derecede kompakt bir nesneye çöktüğünde oluşur. Magnetarlar bu yıldızların özel bir alt sınıfıdır.

Orijinal yıldızlarının boyutu göz önüne alındığında, yakıtlarını oldukça hızlı bir şekilde tüketmeleri ve küresel bir küme gibi daha yaşlı yıldızlardan oluşan bir koleksiyon arasında bulunmamaları bekleniyor. Bu gruplar aynı anda oluşma eğilimindedir, bu nedenle bir magnetar kesinlikle beklenmedik bir bulgudur.

Bir olasılık, magnetarın daha az “geleneksel” bir şekilde ortaya çıkmış olmasıdır. Güneşimiz gibi yıldızlar süpernovaya gidecek kadar büyük değiller, bu yüzden yakıtları bittiğinde arkalarında bir beyaz cüce bırakırlar. Bu yıldızlar arkadaşlarından yeterince malzeme çalabilirse, bazen kendi ağırlıkları altında çökerler, süpernovaya dönüşüp nötron yıldızlarına dönüşürler.

Burada olan bu son seçenek olabilir. Alternatif olarak, bu küresel kümedeki oldukça sıra dışı magnetarın nedeni iki kompakt yıldızın birleşmesi olabilir. Kompakt ikililerin kümeler halinde oluştuğu bilinmektedir.

"Sıkı bir yıldız kümesinin milyarlarca yıllık yaşamında garip şeyler olur. Burada alışılmadık bir hikayeye sahip bir yıldız gördüğümüzü düşünüyoruz." diye açıkladı Chalmers Üniversitesi ve ASTRON'dan ekip lideri Franz Kirsten.

Ancak şaşırtıcı olan sadece konumları değil, aynı zamanda patlamaların ne kadar hızlı sürdüğüdür. Sadece 60 nanosaniyede, şimdiye kadar tespit edilen en hızlı FRB'lerden bazılarıdır. Bu, onların inanılmaz derecede küçük bir bölgeden geldikleri anlamına gelir.

"Flaşlar, birkaç on nanosaniye kadar kısa bir sürede parlaklıkta titreşti. Bu bize, uzaydaki küçük bir hacimden, bir futbol sahasından daha küçük ve belki de sadece onlarca metre genişliğinden geliyor olmaları gerektiğini söylüyor.” diye ekledi Nimmo.

FRB'ler, nasıl oluştukları ve nasıl çalıştıkları hakkında hala bilmediğimiz çok şey var. "Bu hızlı radyo patlamaları bize yıldızların nasıl yaşayıp öldüklerine dair yeni ve beklenmedik bir fikir veriyor gibi görünüyor. Eğer bu doğruysa, süpernovalar gibi, yıldızlar ve tüm evrendeki yaşamları hakkında bize anlatacakları şeyler olabilir." dedi Kirsten.

 

Kaynak:

https://www.iflscience.com/space/closest-extragalactic-fast-radio-burst-observed-might-also-be-the-fastest/