belli bir dna dizilimine sahip bireyler uzaktan algılanabilir mi?

Aslında bu önceden de aklıma gelmişti bir aygıt düşünün tüm DNA dizilimini sadece kişinin yüz hatlarını tarayarak cikariyor aslinda belkide bu yüzdeki her noktaya karşılık gelen olası gen dizilimini alıp birlestirmekle mümkün ve bu sayede kişinin yüzünün tam bir genini cikarabilir genetik mühendisliği ile kişi daha doğmadan önce onun yüzünü belirleyebilirdik bu tüm vucud için uygulanırsa dediginiz mümkün olabilir aslında bunun anahtari fenotip özelliklerin genotip bilgilerini ortaya çıkarmak gerisi sanırım teknik bir sorun

baskın genler fenotipteyken genotip dizilimini %100 nasıl belirleriz

Çekinik genlerin kisinin fenotipine olan etkisi dolaylı yoldan görülebilir aslında kişinin yürüyüşü vücudunun duruşu metabolizma hızı veya vücudundaki farklı detaylardan birkaç başka ayrıntıdan anlaşılabilir genler birden fazla özellik taşıyabilir buda çekinik genin fenotip olan etkisini dolaylı yoldan gösterir bunun saptanması ve baskın genlerle birleştirilmesi ayrı teknik bir sorun..

1920-30'lar dünyasının tartışmalarına benzemiş. Bunun sonu bir dünya savaşına kadar gitmişti... Her baskın genotip'in belirlediği bir fenotip var. Ancak bu kesin bilgi değil. Sadece yüksek olan olasılık.

yani büyük olasılıkla baskın gen fenotipte görülür mü demek istiyorsunuz?

Doğru, haklısınız. Büyük olasılık olan durum gerçekleşir. Ama bazen bir sistemde gerçekleşen olasılık, aslında büyük olan olasılık olmayabilir. Çünkü sistem içinde, bu olasılılıkların büyüklüğünü ya da küçüklüğünü de biçimlendiren ve aslında aralarında bağlantı gözükmeyen farklı değişkenlerde olabilir. Bir bakıma "gizli değişkenler" konusu. Mesela, genetik olarak kahverengi ve buğday teni en yüksek olasılık olan bir gen yapısı düşünelim. Açık ten ve göz çekinik olacaktır. Ancak 2 kuşakta sadece, kuzey enlemlerinde açık ten ve göz rengi miktarında oransal olarak artış görülüyor. Atmosferdeki UV ışınları düzeyi, bir sonraki kuşağın hangi geninin ortama cevap vereceğine göre değişmesine sebep oluyor. Oysa hiç açık ten ve göz geni olmayanlarda, bu uyumlaşma 10'larca kuşakta gerçekleşiyor. Yani bir genin çekinik veya düşük olasılık olması, hiç gerçekleşmeyeceği anlamına gelmiyor. Göz önüne alınmayan ya da fark edilmeyen başka değişkenlerde, sistem bütünü üzerinden etki edebiliyor.

peki tüm değişkenleri hesaba katarsak (bildiğimiz bilmediğimiz)kesinlikle belli bir özelliğin fenotipte çıkacağını söyleyebbilir miyiz

Farkli bir yaklasimda bulunayim. Seker olc un cihazlarini bilirsiniz.Once bir igne ile azicik kan cikarilir parmaktan, sonra da kartusa kan emdirilir ve alet de kan sekeri miktarini olcer.Evlerde kullanilan bu cihazlarin guvenilirlikleri % 96-99 olmak zorundadir,Aksi takdirde satisa cikamaz. Su anda bir arastirma yapiliyor Italya’da.Bu cihazin kan alimi yapilmadan, lazer ile olcumu yapiliyor.Ancak guvenilirligi %90.Arastirma ilerler ve bu yuzde artarsa gunde 4-5 kere olcum yapacak hastalarin parmaklarini kurtarirlar. Saadete gelirsek , bunu dna boyutuna belki cevirebilirler.

Bilmediklerimizi nasıl hesaba katacağız? Avrupa da özellikle 1700'lerden sonra soylular arasında saf kan tür elde etme çalışmaları yoğunlaşmış. Bugünkü köpek ırklarının önemli bir kısmı o dönemlerde üretilmiş. Burada yapılan benzer özelliklerdeki köpeklerin (kardeş dahil olsalar) çiftleştirilip, istenilen fiziksel özelliklerdeki yavrular üzerinden, belli genlerin baskın hale getirilmesi olmuş. Öyle ki, artık doğan yavrular için başka olasılık kalmamış. Aynı şey ağırlıkla İngiltere' de güvercinler için yapılmış. Tabii telef ve sakat doğan yavru yüzdesi de çok yüksek. Nazi Almanyasında da bilim adı altında bu tür eğilimler olmuş. Ancak işin en önemli yanı, gen çeşitliliğinin azalması ve belli bir gen varyasyonların hakimiyeti ile o cinsin adaptasyon yeteneğinin de kaybolması. Yani ancak belirli koşullar altında var olabiliyorlar. Şimdi Çiniler, dediğiniz gibi gen ayıklaması ile kaliteli genler üzerine yöneliyor. Parası olan için istenilen niteliklerde sağlıklı çocuklar... Gattaca filmine bakınız. Tüm olasılıklar bilinirse ve genlerdeki tüm bilgiler doğru okunursa, kısa vade de istenilen sonuçlar elde edilebilir. (Bir-İki kuşak için) Ancak uzun vade de seçilime uğramamış gen kalmadığında, sistem bütünlüğü açısından her zaman bilinmeyen yeni değişkenler (mutasyonlar) muhakkak ortaya çıkacak ve bozulmaya sebep olacaktır. Örneğin vücutlarımızdaki benlerin önemli bir kısmı, aslında çok eski dönemlerde atalarımıza bulaşmış bazı virüslerin genetik materyallerini birleştirmelerinden kaynaklanıyor. Bir retrovirüs her şeyi değiştirebilir.

yani bu sayede belli bir dna dizilimini uzaktan tespit edebilir miyiz sadece fenotipten

Bence, sadece fikir yürütebiliriz. Ama uzaktan iletişim yöntemleri var canlıların, en güçlü olanı da görsel olan değil, kokusal olan. Feromonlar... Bilinçli olarak farkedemediğimiz küçük düzeydeki koku molekülleri, bize karşı tarafın (bize göre) genetik uygunluğundan, onun sağlık durumuna kadar bir çok bilgiyi taşır. Her molekül farklı bir şekilde mesaj ilettiğinden, bilinçaltımızın desteği ile, sezgi olarak karşı taraf hakkında bir önyargı geliştirebiliyoruz. (Yıldızları uyuşmadı, aşk, vb...kavramlar gibi) Ama bunun bile %100 kesinliği yok.