Araştırmaya Göre Sadece Bir Damla Kuru Kan ve Yeni Bir Test ile Kanseri Dakikalar İçinde Tespit Etmek Mümkün

Yapay zeka destekli yeni bir test, bir gün sadece tek bir damla kuru kan kullanarak üç büyük kanser türünü doğru ve hızlı bir şekilde tespit etmek için kullanılabilir.

Ön deneylerde bu araç pankreas, mide ya da kolorektal kanser teşhisi konmuş hastalarla kanser olmayan kişileri birbirinden ayırt edebildi ve analiz sadece birkaç dakika sürdü. Araştırmacılar, testin kandaki belirli kimyasalları tespit ederek bir hastanın kanser olup olmadığını %82 ila %100 oranında belirleyebildiğini söylüyor.

Yeni geliştirilen teknoloji, kan örneklerindeki metabolizma yan ürünlerini ya da metabolitleri analiz etmek için bir tür yapay zeka (AI) olan makine öğrenimini kullanıyor. Kanın serum olarak bilinen sıvı kısmında bulunan bu metabolitler, kanserin vücuttaki varlığını potansiyel olarak işaretleyebilen "biyobelirteçler" olarak işlev görüyor.

Bu kan biyobelirteçlerinin taranması, hayatta kalma oranlarının daha yüksek olduğu ve hastaların hiçbir belirti göstermeyebileceği hastalığın erken evrelerinde kanseri teşhis etmenin potansiyel bir yolu olarak önerilmiştir. Dünyanın en ölümcül kanserlerinden birkaçı olmalarına rağmen, pankreas, kolorektal ve mide kanserlerinin şu anda hastalıkları kendi başlarına teşhis edecek kadar doğru olan bağımsız bir kan testi yoktur. Bunun yerine, doktorlar kanserli dokuyu tespit etmek için genellikle görüntüleme veya cerrahi prosedürlere güvenmektedir.

Konuyla ilgili: Kanser hastaları artık DNA ve laboratuvar deneyleri ile en iyi tedaviyle 'eşleştirilebilir'

Yeni test teorik olarak bu hastalıkları teşhis etmek için 0,05 mililitreden daha az kan gerektiriyor. Testi geliştiren ve bulgularını 22 Nisan Pazartesi günü Nature Sustainability dergisinde yayınlanan bir makalede açıklayan Çin'deki bilim insanlarına göre bu böyle.

Araştırmada yer almayan Albert Einstein Tıp Fakültesi'nde yardımcı doçent ve Montefiore Sağlık Sistemi'nde onkolog olan Dr. Chaoyuan Kuang, sıvı kanla karşılaştırıldığında kurutulmuş serumun "çok daha düşük maliyetle ve çok daha basit ekipmanlarla toplanabileceğini, saklanabileceğini ve taşınabileceğini" söyledi.

Kuang, Live Science'a gönderdiği e-postada, kurutulmuş kanın saklanmasının kolaylığı nedeniyle, "bu, kanser erken teşhis testlerinin dünya çapında yaygınlaştırılmasına yardımcı olabilir" dedi.

Bununla birlikte, yeni kanser tespit testinin muhtemelen uzun bir süre kullanıma girmeyeceğini de sözlerine ekledi. Kuang, "Bu testi hastalara yaygın bir şekilde sunabilmekten büyük olasılıkla hala yıllar uzaktayız" dedi. 

Yeni çalışmada araştırmacılar, aracın kanserli ve kansersiz kan bağışçıları arasında doğru bir ayrım yapabildiğini gösteren birkaç kavram kanıtlama testi gerçekleştirdiler. Ayrıca kurutulmuş kanın geleneksel sıvı kan bazlı testler kadar iyi çalıştığını da gösterdiler. Örneğin bir deneyde, kurutulmuş kan lekeleri kullanılarak pankreas kanseri vakalarının %81,2'si tespit edilirken, sıvı kan örnekleri kullanılarak bu oran %76,8'e ulaştı.

ABD'de şu anda Gıda ve İlaç İdaresi tarafından pankreas kanserini teşhis etmek için yalnızca bir biyobelirteç onaylanmıştır. CA19-9 olarak bilinen bu metaboliti tespit eden mevcut testler, hastalığın semptomatik vakalarını tespit etmede yaklaşık %80 oranında doğru sonuç vermektedir. Bununla birlikte, hastaların hiçbir semptom göstermediği vakaların yalnızca %13'ünü tespit edebildiklerinden, kanserin erken teşhisi için o kadar da faydalı değiller.

Yeni testin arkasındaki bilim insanları, büyük kanser tarama programlarında kullanılmaları halinde testlerinin büyük bir fark yaratabileceğini söylüyor. Gerçekleştirdikleri modellemeye dayanarak, yeni aracın Çin'in kırsal kesimlerinde nüfus düzeyinde kanser taraması için kullanılması halinde, teşhis edilmemiş pankreas, mide ve kolorektal kanser vakalarının tahmini oranını yaklaşık %20 ila %50 oranında azaltabileceğini bildirdiler.

Kuang, yeni çalışmanın "harika bir başlangıç" olduğunu söyledi. Bununla birlikte, yeni aracın doğrulanması için özellikle büyük ve çeşitli popülasyonlarda daha fazla test yapılması gerekeceğini söyledi. Çalışma sadece birkaç yüz kan örneğini test etti, bu nedenle bulguların diğer gruplara ne kadar iyi uygulanacağı belli değil. Araştırmacılar ayrıca makine öğrenimi modelini yalnızca kanser olduğu bilinen kişiler üzerinde test ettiler; henüz gerçek bir teşhis aracı olarak faydasını test etmediler.

Araştırmada yer almayan Yale Kanser Merkezi Gastrointestinal Kanserler Merkezi kolorektal program eş direktörü Dr. Michael Cecchini, Live Science'a gönderdiği bir e-postada, böyle bir kan testinin binlerce hastayla "kapsamlı klinik deneylerden" geçmesi ve ruhsat incelemesinden geçmesi gerektiğini söyledi.

Bununla birlikte Kuang, aracın potansiyelinin "muazzam" olduğunu söyledi. Kuang, daha fazla geliştirme ile teorik olarak diğer kanser türlerinin veya diğer hastalıkların erken teşhisi için ya da zaten teşhis konmuş hastalarda hastalığın ilerlemesini izlemek için kullanılabileceğini söyledi.

Bilim insanları, 2030 yılına kadar kanser ölümlerinin yaklaşık %75'inin, insanların tıbbi bakım konusunda orantısız bir şekilde yüksek engellerle karşılaştığı düşük ve orta gelirli ülkelerde meydana geleceğini tahmin ediyor. Çalışma yazarları raporlarında, kısmen kurutulmuş kan kullandığı için yeni aracın, kaynakların sınırlı olduğu uzak bölgelerde testlere erişimi iyileştirmeye yardımcı olabileceğini yazdı.

Bu yazı LIVESCIENCE’ de yayınlanmıştır.